Situación 2

Por Xurxo Ayán, arqueólogo e veciño de Cereixa, na Pobra do Brollón

Durante décadas, Antolín, o representante do grupo, levou 'Os Agarimos' ao Antroido de Laza e aos pobos todos de Valdeorras, desde Penas de Oulego e Cascallá até Petín e máis alá. A mediados dos 90 'O Corenta' xa estaba retirado e cun cancro avanzado. Sen embargo, tivo que facer un derradeiro bolo, xa que o bombeiro tiña exames e non podía cumprir coa cita aquela fin de semana nunha parroquia de Valdeorras. Esa foi a primeira e última vez que o meu avó tocou o bombo. O 40, cando facían a alborada rapidamente identificaba "o noso", normalmente o parvo do pobo que de parvo non tiña nada, xa que se arrimaba aos gaiteiros e bebía e comía de clocó. Nesa aldea nada foi diferente. Xa estivera varias veces e durmira en varias das casas da parroquia; como era costume, os membros da comisión hospedaban nas súas moradas os músicos. Alí o Rubén, interesado sempre nas historias dos fuxidos, preguntaba á xente sobre o accidente dun coche de liña nos anos 40 que transportaba gardas civís para a loita antiguerrilleira.

Nestas noites de resío ecoan aínda os compases da muiñeira de Chantada entre as paredes calcinadas daquel pobo animado e grande no que Os Agarimos facían festa. Aquel pobo chamábase, chámase, San Vicenzo de Leira.

Nesta sociedade do espectáculo puidemos ver en Tik Tok, en tempo real, a destrución deste espazo habitado, como se fose un entremés cervantino: presentación, nó e desenlace. Guy Debord analizou está sociedade do espectáculo, a mesma que se empoleirou aos miradoiros da Ribeira a facer selfies e contemplar a traxedia deixada pola Situación 2. Debord era un situacionista e o meu avó tamén, sempre raiando co surrealismo. O lume como prática situada, como experiencia vivida á deriva.

Os paisanos son simples consecuencias derivadas da Situación. Unha rapaza nova, entre as ruínas de Leira, presionaba a un veciño a facer declaracións diante da pantalla do móbil, para "visibilizar". O home, armado de papel hixiénico e auga, situacionista, retrucou dicindo que "os problemas do mundo non se arranxan na televisión". O mesmiño opinaba Debord, para quen a sociedade do espectáculo crea falsas comunidades nas que os individuos son espectadores pasivos en lugar de produtores activos. Como todos os compatriotas que só se preocuparon se viraba o vento e o lume ía cara ao seu pequeno mundo. Como todos e todas que aplican alquilo  de "para estorbar mellor non facer nada". Xa o di o refrán derrotista "se arden os cangos, arrímate a iles", a quecer alomenos, que non hai nada que facerlle.

"O mesmiño opinaba Debord, para quen a sociedade do espectáculo crea falsas comunidades nas que os individuos son espectadores pasivos en lugar de produtores activos".