Antón Reixa: “A produción audiovisual incidiu tanto no prestixio social como na estandarización do idioma”

O produtor e activista musical abordou o impacto de case catro décadas de televisión e do cine en galego no relatorio que impartiu nos Cursos de lingua e cultura galegas “Galego sen fronteiras”.

Por Galicia Confidencial | A Coruña | 09/07/2019 | Actualizada ás 14:37

Comparte esta noticia

Neste 2019 cúmprense trinta anos da estrea das tres primeiras longametraxes comerciais galegas, Sempre Xonxa, Urxa e mais Continental. Nos anos seguintes, ao longo da década dos 90, a produción audiovisual estenderíase conquistando para a lingua propia territorios como o da creación de ficcións televisivas.

Antón Reixa
Antón Reixa

Antón Reixa, nome esencial desta industria en Galicia, analizou o impacto destes avances no ámbito sociolingüístico no marco dos Cursos de lingua e cultura galegas para persoas de fóra de Galicia, coorganizados pola Real Academia Galega e o Instituto da Lingua Galega

“A produción audiovisual incidiu tanto no prestixio social como na estandarización do idioma”, salientou. O creador falou sobre este tema na Facultade de Filosofía, no histórico edificio da praza compostelá de Mazarelos, un escenario vital que foi testemuña dos sucesivos avances para o idioma. “De sempre, a normalización do galego ten que ver co discurso que defende elementos de igualdade social”, engadiu.

“Eu son da primeira xeración que se incorporou ao galego sen complexos, malia non ser considerado entón idioma oficial”, afirmou Antón Reixa (1957) no mesmo lugar onde empezou a estudar Filoloxía antes da morte de Franco. Nalgunha daquelas asembleas estudantís celebradas en Mazarelos no ano 1974 chegárase a debater sobre a lingua na que debía transcorrer o encontro, porque “o galego non se daba incorporado por completo a ese proceso de rebeldía”.

En Mazarelos, Antón Reixa viviu tamén como alumno os momentos de debate previos á aprobación dunha normativa oficial. Hoxe o galego estándar, valorou, é “aceptado de forma maioritaria polo mundo académico e, sobre todo, socialmente como sistema de referencia”. O vello inmoble da USC foi ademais escenario das discusións sobre a introdución da materia de Lingua galega e literatura nos exames da selectividade, outro debate no que participou a mediados dos anos 80 xa como docente de secundaria. Tres décadas despois, a facultade é testemuña doutro feito ben diferente que reflicte unha das facianas máis positivas da evolución do idioma: o interese de setenta alumnos e alumnas de vinte nacionalidades diferentes pola lingua galega.

O músico, poeta e creador audiovisual incidiu na contribución da televisión ao proceso de normalización do idioma e á fixación do estándar, empezando por aquelas desconexións informativas de pouco máis dunha hora que estreou TVE a finais da década dos 70, nas que curiosamente os minutos dedicados ao tempo foron os que máis impacto conseguiron. Pero o gran paso para mudar a percepción social da cidadanía sobre a lingua a través do televisor deuse en 1985 co comezo das emisións da TVG. Antón Reixa recordou que as primeiras reaccións de “desconcerto” dos telespectadores ao ouviren falar en galego os personaxes de series como Dallas, que coñeceran antes en castelán, deron paso á aceptación de que o galego é unha lingua apta para as ficcións televisivas.

Estes produtos dobrados, unidos aos da programación infantil e os informativos e outros programas de produción propia, contribuíron a que se percibise por fin como un idioma apto para todos os rexistros, proseguiu. “Deberían dedicarlle un Día das Letras Galegas a Son Goku, foi un grande elemento normalizador”, chanceou quen tamén o foi demostrando cos Resentidos que se pode facer rock na lingua do país.

A televisión feita en galego non só contribuíu á dignificación do idioma, foi e é tamén unha ferramenta de difusión das formas normativas, abundou. “É o caso do vestiario dos xogadores de fútbol. Hoxe é unha forma asentada, cando antes a xente lle chamaba vestuario ou caseta”, puxo como exemplo Antón Reixa, que tamén atribuíu un efecto normativizador ao célebre “Estás bébeda, Sue Ellen” da devandita Dallas.

A confusión que supón entender que o galego estándar que se adoita empregar na televisión é “ou o bo galego ou o galego malo” foi outros dos temas abordados na charla.  O éxito de Mareas Vivas, estreada en 1998 baixo a súa dirección, contribuíu a rachar prexuízos neste sentido ao incorporar por primeira vez nunha serie o seseo e a gheada. “Non hai nada nas Normas que condenen estes fenómenos, pero daquela parecían vulgares”, contextualizou. O lapis do carpinteiro (2002), outro éxito na carreira audiovisual de Antón Reixa, non puido desenvolverse no lingüístico como quixo. “Tiven a sorte de ser o adaptador cinematográfico da que é probablemente a novela en lingua galega máis difundida e a desgraza de que o 75 % do financiamento fose de fóra de Galicia. Tivemos que rodala co son directo en castelán e dobrala ao galego”, recordou.

A día de hoxe, o audiovisual galego está “moi desenvolvido” e é posible producir en Galicia calquera obra, pero como en toda Europa segue a depender do diñeiro público, “e iso sempre provoca unha relación tensa”, concluíu.

Comparte esta noticia
¿Gústache esta noticia?
Colabora para que sexan moitas máis activando GCplus
Que é GC plus? Achegas    icona Paypal icona VISA
Comenta
Comentarios 14 comentarios

3 Bismutiño

O destacado membro da SGAE falando de parvadas. Canto diñeiro gañaches co teu paso por repugnante e explotadora organización?

2 nostrus

La oficialidad lingüistica de un territorio no obedece a motivos patrioticos, ni identitarios ni del origen de las lenguas, sino que obedece a la realidad lingúistica social de dicho territorio y el dia que el nacionalismo aprenda esto la Hmanidad habrá ganado mucho. Asi en Chile el español es oficial alli a pesar de no haberse originado alli y el latin no es oficial en Italia a pesar de haberse originado allí. Renunciamos a la peseta y abrazamos el euro por el bien de las personas y no por el bien del euro y el nacionalismo español no se opuso a renunciar a la peseta, bien porque el nacionalismo español no existe o es mas democrático e inteligente que el nacionalismo gallego. Tambien los nacionalismos americanos son mas inteligentes que el gallego, pues a pesar de hacerse independientes no renunciaron al español por su gran potencial comunicativo.

1 Pertom

Pretende-nos fazer crer que é o mesmo usar umha divisa ou outra que a língua na que se expressa umha comunidade nacional? Por favor, isso é nom entender nada da importáncia que tenhem os idiomas na definiçom da realidade social, o imaginário coletivo e a identidade individual... Se estes nom som importantes para esse nacionalismo espanhol que por suposto existe e padecemos, diga-me por que se gastam milhons de euros em promocionar e expandir o castelám no mundo e por que se combate ferozmente toda tentativa de recuperar as línguas cooficiais e mais as que nom lhe deixam se-lo, como o asturiano ou o aragonés?

2 nostrus

Pertom, tu tienes mas emocion con la lengua que con la moneda porque es en la lengua en lo que tienes tu sentimiento, pero si lo tuvieras en Cristo serias un fervoroso devoto de la religion igual que lo eres de la lengua. No se trata de administrar sentimientos ya que estos deben quedar a la libertad de cada individuo y no es preciso que ningun gallego cambie su chip lingüistico ya que en Galicia caben las dos lenguas. Lo que hay que defender es el bilingüismo y dejar de evangelizar a nadie en ninguna lengua.

3 Pertom

Eu nom som fervoroso devoto de nada, tampouco da língua. Só sinalei que o idioma é um dos elementos básicos de autoidentificaçom dumha comunidade nacional. Por isso um dos principais signos de identidade disso que se dá em chamar España é a língua castelá, ou española, e por isso o Estado gasta generosas sumas de dinheiro em promociona-la polo mundo. Eu defendo o bilingüismo, por suposto que si, e acredito em que ter como idiomas nativos o galego-português e o castelám é umha imensa sorte para os galegos, ainda que desaproveitada. Ora bem, isso nom é incompatível com loitar pola normalizaçom do galego. E nom, tampouco é evangelizar. Quem expandiu a língua e evangelizou ao mesmo tempo quase um continente enteiro foi o Imperio espanhol. Quem impide a dia de hoje que os falantes de asturiano, por exemplo, tenham direito legal a emprega-lo no trato coa administraçom é o Reino de Espanha. Vaia defender o bilingüismo a Asturias.

4 nostrus

Pertom, bueno, alomenos coincidimos no bilingüismo, pero pensa ademais que esa é a verdadeira identidade de Galicia, a coexistencia de dous idiomas, non a existencia dunha lingua por separado. Unha Galicia monolingüe é só unha fantasia. A dia de hoxe o español (tamén chamdo castelan) é unha lingua cun potencial inmenso e eso debe ser aporveitado e non comprendoa quen lle molesta e quen aposta por dinamitalo. A identidade galega é a suma das duas linguas e outros elementos mais que axudan a configurala. Respeto a quen se obsesiona cunha lingua e ata lle reza, pero eu non teño porque contaxiarme delo. Discrepo contigo en que o galego e o portugués sexan a mesma lingua. Un saudo.

5 Bismutiño

Querido Pertom: en Asturias no hay hablantes de eso que llamana llingua que no es más que el invento de unos cuantos iluminados para forrarse. En Asturias hay unas hablas o variedades dialectales, aparte de una zona donde se habla una variedad del galelgo, pero no un idioma como si es el gallego, el catalán o el castellano; este último es el idioma materno de todos los asturianos. También hay en Cantabría que defiende la existencia del cántabru o en Andalucía el mozárabe, pero va a ser que no.

6 Caselas

Bismutito, non estarás confundido, igual falas dos do Instituto Cervantes, que se forran co negocio do castelán? Con certezas como "el castellano; este último es el idioma materno de todos los asturianos", debeches ficar aliviado de ventre! Deberías saber que hai concellos asturianos con maior porcentaxe de galegofalantes que outros desta banda! E de asturiano, o mesmo! Só un racista pode negar aquela língua que segue por León, Zamora e Salamanca (na Sierra de Francia!), até recoñecida en Miranda do Douro! En fin, a sensibilidade en ocasións pérdese co tempo e algúns até nacen sen ela. Faite mirar (se te xuntas co Nostrus igual vos fan desconto)!

1 uu1

Eu sou admirador de Antón Reixa e Os Resentidos, e concordo que as emissões em galego nos 80, ase como a oficialidade foi um momento incrível, impensável. Mas aso galego falantes dos 80 nos enganaróm com a normativa que era flexível (eu estudei que em galego dizia-se “irmán, irmá, irmao”), mas nos 90 só valia “irmán” deixando fora da norma a 2/3 dos galego falantes (alguém lembrasse do galego ocidental, central e oriental?). E hoje em dia 30 canais na TDT só 2 em galego, 3 canais 24 horas para crianças (0 em galego). Assim nos vai, só 25% dos menores de 14 anos tenehm o galego por língua habitual. BI NORMATIVA e a aproveitar tosos os recursos audiovisuais das variedades da nossa língua (começando pelas versões brasileiras) e isto é possível sem subvenções.

1 nostrus

O galego debe ser amable para que a xente se interese por él e nunca debe usarse como si fora un martelo. Eu quero pensar que no 78 o galego convertiuse en oficial polo ben dos falantes desta lingua e non polo ben dela. Para usar o galego non é preciso apelar as suas presuntas bondades nin fai falta enganar a xente dicindo que é moi útil, sinon que a xente falao porque lle da a gaña. Por outra banda, Antonio Javier Eulogio Rodríguez Reija, alias Anton Reixa, descubriu que promocionando o galego podia atopar un nicho de mercado para vender o que él produce e amosase mais partidario de que a xente gaste os cartos en música da que él vende e non que llos dea ao clero.

2 huu4

O galego é unha lingua tan diferente do castelán coma do portugués, e son imperialismos semellantes.

3 uu1

Escutemos aos clássicos (P. Feijóo, P. Sarmiento, Murguía, Risco, Castelao, Vilar Ponte, Paz-Andrade, Guerra da Cal, Carvalho Calero, Irmandades da Fala, Grupo Nós, o Seminário de Estudos Galegos ou o Partido Galeguista), Em palavras dos ilustrados Feijóo: “o idioma Lusitano, e o Galego são um mesmo”. Sarmiento: “a língua portuguesa pura não é outra que a extensão da galega”. Palavras do primeiro presidente da Academia Galega, Murguia: “o galego e o português são um mesmo na origem, gramática e vocabulário. Por que não aceitar a ortografia portuguesa? Si nos foi comum em outros tempos, por que não ha de selo de novo?”

4 ghnd

A ortografía histórica galega, nunca foi a portuguesa. Os textos escritos en Galicia non din iso.

5 uu1

O que precisamos os galego falantes não é que a língua galega seja “amável”, precisamos que se cumpra a constituição e seja “oficial” de verdade, precisamos ter os contidos audiovisuais na nossa língua, e se para isso temos que recorrer a variedade brasileira fagamo-lo e que cada pessoa posa escolher em liberdade. Animo a todo o mundo que procurem vídeos na variedade brasileira e logo que decidam, eu até que estive no Brasil tampouco achava que fossem variedades a pesares de ter uma origem comum. A alternativa é a versão castelhana, francesa, italiana, românia, inglesa, etc