Por Xosé Antonio Pena | Santiago de Compostela | 01/09/2019 | Actualizada ás 12:00
Naqueles casos en que unha persoa anda moi nerviosa, alterada ou excitada non é raro escoitar que está coma un flan ou feita un flan. Sen entrarmos aquí a valorar ata que punto estas secuencias son propias da nosa lingua ou son mero calco das correspondentes castelás (inda que en principio, e pola información que manexamos, parece que a opción máis plausible é a segunda), nin se deben formar parte ou non dun correcto estándar galego, do que si podemos dar conta é de que existen outras formas de dicir sen dúbida xenuínas que expresan ese mesmo significado. Vexámolas:
Estar # Ponerse... como un flan # hecho un flan
{= Estar # Poñerse… moi nerviosa, alterada ou excitada unha persoa.}
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma unha vara verde && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma unha vara verde && Estar # Poñerse... feito unha vara verde
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma unha corre && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma unha corre
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma un xunco && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma un xunco (ó vento # na auga)
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma un vimbio && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma un vimbio
Ex.: La noche de la fuga estaba hecho un flan y casi lo echa todo a perder.
A noite da fuga tremía coma unha vara verde ‡ púxose (nervioso) coma unha corre ‡ estaba coma un xunco ó vento ‡ púxose a tremer coma un vimbio (cos nervios) e a pouco máis bótao todo a perder.
● Tamén:
(Estar # Poñerse... que) Temblar como una hoja
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma unha vara de vimbio && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma unha vara de vimbio
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma unha xostra && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma unha xostra
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma a cana do millo && Estar # Poñerse... (nervioso/alterado/axitado...) coma a cana do millo
(Estar # Poñerse... que) Tremer coma unha folla # coma unha vara # coma o millo
NOTAS:
1. A construción destas expresións coa secuencia feito un/unha + substantivo ou locución substantiva só a temos rexistrado, tal e como reflectimos no presente artigo, coa forma feito unha vara verde, inda que supomos que é posible que, máis ou menos axeitada en función dos contextos, poida ser usada con outros substantivos (p. ex., feito unha corre, feito un xunco [ó vento # na auga] ou feito un vimbio).
2. No canto da voz verbal tremer tamén se pode empregar calquera dos seus sinónimos, coma tremelar ou papexar, e mesmo a forma normativamente menos recomendada tremar.
3. Ofrecemos a seguir un pequeno repaso a léxico que se cadra é descoñecido ou dubidoso para algúns lectores (naqueles casos en que tiramos literalmente a definición do Dicionario da Real Academia Galega [DRAG] en liña, sinalámolo):
Corre (DRAG): substantivo feminino Corra. Un caínzo feito con corres.
Vimbio (DRAG): substantivo masculino Vime. As vides átanse ás estacas con vimbios. [VÉN A CORRESPONDERSE CO CASTELÁN MIMBRE.]
Xostra (DRAG): substantivo femimino Vara delgada e flexible. Deulle un golpe cunha xostra. Sinóns.: bestrega, fustriga, verga, vergallo.
3. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes:
- Recolleita propia da oralidade galega.
- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).
- Ferro Ruibal, Xesús: “Locucións e fórmulas comparativas ou elativas galegas”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 8, 2006, páxs. 179-264. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Guerra Otero, Pilar: Así falan en Trasar (1 e 2). Obra á que se pode acceder, a través de Internet, nos enderezos seguintes:
- Hermida Alonso, Anxos: “Fraseoloxía de Matamá (Vigo)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 11, 2009, páxs. 283-304. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- López Ferro, Xosé María: “Locucións, fórmulas e paremias do concello das Pontes de García Rodríguez”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 17, 2015, páxs. 135-178. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- López Taboada, Carme & Soto Arias, Mª Rosario: “Problemas na elaboración dun dicionario fraseolóxico galego”. En Colocaciones y fraseología en los diccionarios, de Carmen Mellado Blanco (ed.), 2008, páxs. 283-298.
- Martínez Seixo, Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.
- Noriega Varela, Antonio: Como falan os brañegos. Ed. Nós, 1928, A Coruña.
- Ventín Durán, José Augusto: “Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, anexo 1, 2007.
Se tes problemas ou suxestións escribe a webmaster@galiciaconfidencial.com indicando: sistema operativo, navegador (e versións).
Agradecemos a túa colaboración.