Os camiños para frear un fenómeno á alza, as agresións de fillos a pais
Galicia pechou 2018 con 238 casos de violencia filioparental denunciados, 23 máis que o ano anterior.
- Triste dato da violencia de xénero en Galicia: nove mulleres asasinadas polas súas parellas ou ex en tres anos
- Amigos de Galicia preséntase como acusación popular na causa do salesiano investigado por abusos
- Participa nun pioneiro estudo sobre as violencias machistas que sofren as mulleres nais
Por Europa Press / Redacción | SANTIAGO DE COMPOSTELA | 11/01/2020 | Actualizada ás 12:33
Os casos de fillos que agriden os seus pais son cada vez máis frecuentes tanto en Galicia como en España. Con todo, a violencia filioparental segue sendo un fenómeno pouco visible na sociedade, din os expertos, quen tamén apuntan a que unha das claves para solucionalo é a comunicación.
Segundo os datos do Ministerio Fiscal, este tipo de violencia afectou en 2018 a 238 familias en Galicia, que tomaron a decisión de denunciar os seus fillos despois de ser agredidos física, verbal, psicolóxica ou economicamente nalgunha ocasión. Esta cifra supera á rexistrada en 2017, cando 215 persoas denunciaron estes malos tratos na Comunidade.
Tomar a decisión de acusar xudicialmente ao teu fillo "sempre é unha tarefa delicada", explicou a Europa Press a psicóloga da Fundación Amigó de Vigo, Raquel Gallego. Esta profesional traballa na organización viguesa e dedícase a mediar nos conflitos entre fillos e pais.
A súa función pasa por escoitar ambas as partes e abordar o problema desde a terapia conductual, é dicir, achegando "ferramentas" para modificar o comportamento dos fillos e dos pais que sexan útiles fronte a situacións de tensión que avocan en violencia por parte dos fillos.
O certo é que non existe un perfil de menores agresores nin tampouco un tipo de familia no que esta violencia apareza con máis frecuencia. O 52,6% dos casos danse en familias nucleares, mentres que as nais dunha familia monoparental sofren o 26,5% dos casos. O 15,4% xorde en familias reconstituidas e o 5,6% das veces é o pai da familia monoparental o que padece estas situacións.
Ante estes datos, Raquel Gallego quixo aclarar que aínda que é certo que a maioría dos casos de violencia se dan en familias nucleares, isto sucede porque hai máis que de ningún outro tipo. O mesmo pasa coas familias monoparentais que contan coa figura materna, existen máis que aquelas nas que o único proxenitor é o pai.
NON EXISTEN CAUSAS ESPECÍFICAS
Todos eles sofren as consecuencias dunha violencia que non xorde "por unha soa causa", precisa Gallego, senón pola converxencia de factores como "o estilo educativo dos proxenitores, as dificultades para educar, a falta de tempo, a ausencia de espazos comunicativos para trasladar normas de convivencia ou a imposición de regras sen razoamentos".
Ao mesmo tempo, tamén inflúe que os fillos presenten "baixa tolerancia á frustración, o seu temperamento ou unha actitude autoritaria", que se retroalimenta por unha "autoridade mal xestionada" por parte dos pais.
A transmisión interxeneracional da violencia tamén explicaría, para a especialista, porqué existen este tipo de agresións. O feito de que un menor presenciase violencia cando é pequeno" potencia que "ao longo da súa vida reproduza" estas actitudes. Ademais, a violencia está moi presente a nivel social, "na televisión, nos videoxogos ou nos medios de comunicación", o que tamén repercute nos menores.
Algúns datos da organización poñen sobre a mesa outras problemáticas que tamén inflúen na violencia filioparental e é que o 74,01% dos fillos agresores diminuíron o seu rendemento escolar, o 64,35% presentan algún tipo de adicción e o 40,87% foron testemuñas de situacións de violencia.
En calquera caso "os fillos non veñen cun manual de instrucións", engade a psicóloga de Fundación Amigó, e "se cadra se se axustan algunhas pautas que os proxenitores xa teñen ás necesidades dese neno ou esa nena" en particular, pódese abordar a situación familiar de maneira satisfactoria.
TENDENCIA Á ALZA
De todos os xeitos, no conxunto do Estado, o número de expedientes abertos ascende a 4.833 en 2018, último ano do que se teñen datos oficiais da Fiscalía de Menores. Esta cifra reflicte "os casos máis graves", debido a que os pais e as nais denunciantes adoitan soportar antecedentes violentos antes de dar o paso de acusar o seu fillo ou filla de malos tratos.
Na sombra permanecen todos eses casos que non son denunciados e aínda que a psicóloga experta non se atreve a "establecer unha porcentaxe" de situacións de violencia que permanecen invisibles, asegura que é "unha tendencia que crece cada ano". O propio feito de que aumente o número de denuncias deixa ver que tamén crece o número total de casos.
Os primeiros sinais non se traducen en golpes, adoitan ser "desafíos á norma" ou o uso de "descualificativos" contra os proxenitores. Así o definiu Raquel GaLlego, quen considera que os pequenos avisos poden ir crecendo e acabar desencadeando en signos de violencia no fogar.
Nestas situacións ven implicados tanto nenos como nenas. Os fillos adoitan "presentar unha conduta agresiva máis visible, explosiva e impulsiva", mentres que as fillas "utilizan unha tendencia máis psicolóxica" enfocada nas "chantaxes", por exemplo. En calquera caso, este patrón non se segue en todas as situacións.
DA CULPA Á RESPONSABILIDADE
En xeral, pór fin á violencia filioparental require traballo por parte dos proxenitores e dos fillos. O primeiro paso é poder identificar estas condutas para que, a través da mediación profesional, os menores aprendan a "xestionar a baixa tolerancia á frustración" e a canalicen por outras vías, como "contar ata dez, abandonar a discusión ou dicir unha palabra clave para terminar a conversación nese momento", suxire Gallego.
Unha vez que todos os integrantes da familia foron capaces de pór sobre a mesa o problema, a capacidade de escoitar ao outro para saber "que cousas podo cambiar eu" e comunicar as dificultades da convivencia facilitan a resolución do conflito.
Por outra banda, a "culpabilidade, a vergoña ou o non saber proceder" dos pais son sentimentos frecuentes entre os proxenitores agredidos. Desde as institucións de mediación tratan de "reconducir a culpabilidade" cara á "responsabilidade". Non hai que buscar culpas, senón facerse responsable do que sucede para poder pasar á acción.
AFECTO, COMUNICACIÓN E DISCIPLINA
Profesionais como Raquel Gallego aseguran que neste tipo de violencia todos sofren. "Evidentemente os proxenitores pásano moi mal, pero os mozos e as mozas tamén". "Cando unha persoa emite unha conduta agresiva" paga unha "factura emocional e psíquica" porque na maior parte dos casos "utilizan a violencia" para expresar a súa incapacidade de "lidar coas dificultades que xorden no día a día".
Unha vez entendida esta base e despois de traballar con proxenitores e fillos por separado, "a comunicación é unha ferramenta esencial na intervención" porque posibilita o intercambio de opinións e visións para poder chegar a acordos que contribúan a mellorar a convivencia.
Aínda que a psicóloga de Fundación Amigó puido ver e estudar centos de casos de agresións filioparentais, o que máis lle sorprendeu ata agora é "a capacidade de cambio das persoas" unha vez iniciouse a intervención. Neste sentido, explicou que normalmente "son mecánicas viciadas" que hai que deixar de alimentar a través da terapia.
A pesar de todo, a realidade das relacións entre pais e fillos debería estar lonxe do conflito e a violencia e, con todo, moi preto do "afecto, a comunicación e a disciplina", elementos que en equilibrio axudan a preservar a convivencia e danlle valor ao que significa ser unha familia.
