O Sergas executou entre 2021 e 2023 un 16 % menos do orzamento previsto no seu plan de saúde mental
Son datos do último informe do Consello de Contas, que pide máis sanitarios neste ámbito tras a incorporación de 224 entre 2020 e 2023, 17 por baixo do planificado.
Por Europa Press / Redacción | SANTIAGO | 06/05/2025 | Actualizada ás 14:59
O Servizo Galego de Saúde (Sergas) executou entre os anos 2021 e 2023 algo máis de 24,5 millóns de euros ao amparo do seu plan de saúde mental, cando o previsto inicialmente, na memoria económica, eran 29,1 millóns. É dicir, houbo unha "desviación final" do 16 %, segundo datos que recolle o Consello de Contas de Galicia. Así o estipula o seu informe de auditoría de varios programas do ámbito da saúde mental do Sergas no que se destaca que "se logrou a implantación de varios proxectos estratéxicos, pero non se dotaron os recursos económicos considerados como necesarios" na memoria do plan de saúde mental posto en marcha tras a covid-19. Esta falta de recursos supuxo "atrasos significativos na contratación de persoal e que non se executasen proxectos cualificados como prioritarios", engade Contas.
En concreto, de acordo cos datos do informe do órgano fiscalizador, recollido por Europa Press, o Sergas previra, na memoria económica do plan de saúde mental, un total de 29.183.25 euros a implementar entre 2021 e 2023. Xa de inicio, os orzamentos da Xunta reservados para esas tres anualidades foron 28.859.434 euros, é dicir, non asignaron as cifras previstas ao devandito plan --un 1,1 % menos--. Tendo en conta as modificacións de crédito, esta cifra quedou nun 28.979.771 euros, o que rebaixou a desviación ao 0,7 %. Con todo, hai que ter en conta que, "a pesar de ter crédito dotado, non se executou o gasto". Por tanto, o efectivamente executado foron 24.5524.770 euros, uns 4,6 millóns menos do previsto inicialmente entre 2021 e 2023. En conclusión, a desviación final foi do 16 %.
MENOS PERSOAL DO PREVISTO
Ademais, o informe do Consello de Contas recolle datos sobre o persoal de saúde mental que se prevía contratar entre 2020 e 2023. En total, esperábase incorporar 241 profesionais neste campo: 66 enfermeiros, 54 psiquiatras, 45 psicólogos, 42 axiliares de Enfermaría, 29 traballadores sociais e cinco terapeutas ocupacionais. De todos eles, finalmente contratáronse 224, algo que Contas achaca a un "atraso temporal" dos obxectivos. E é que no ano 2020 estaba previsto que empezasen no Sergas 55 profesionais, pero de todos eles só o fixeron dous psicólogos clínicos.
Isto foise corrixindo nalgunha das anualidades seguintes --por exemplo, en 2021 contratáronse 103 profesionais de 65 que había previstos--, pero o balance final é de 17 incorporacións menos das planificadas. A Organización Mundial da Saúde (OMS) estima que o cociente adecuado de psiquiatras está entre 13 e 15 por cada 100.000 habitantes. Esta cifra era de 8,7 en Galicia en 2019, inferior ao recomendado pero minimamente superior á media estatal.
IMPACTO DA PANDEMIA EN SAÚDE MENTAL
O informe de Contas tamén confirma o impacto que tivo a pandemia da covid na saúde mental da poboación. O número de consultas atendidas en Psiquiatría aumentou un 13 % en 2021 e un 3 % en 2022 en relación con 2019. Non se considera o 2020 polo impacto que tivo sobre a asistencia no Sergas. Do igual modo, incrementouse o número de pacientes en listas de espera: dos 8.411 que había en decembro de 2019 aos 10.431 que había en decembro de 2023. Isto veu da man dun incremento da espera media de 43 días a 73,2.
Non entanto, estes datos varían en función da área sanitaria. Así, o tempo medio de espera disparouse nas de Ourense-Verín-O Barco de Valdeorras (+214 %), Lugo-A Mariña-Monforte (+149 %) e Vigo (+103 %). En canto ás restantes, subiu un 41 % na área de Ferrol, mantívose igual na de Santiago-Barbanza, e descendeu nas da Coruña-Cee (-8 %) e Pontevedra-O Salnés (-43 %). Por tanto, Contas subliña que o obxectivo que incluía o plan de saúde mental para reducir a lista de espera "só se cumpre en tres das sete áreas sanitarias" e que hai unha "falta de equidade territorial" no acceso a estes servizos.
CONSUMO DE FÁRMACOS
Outro dato que deixa o informe fiscalizador é o aumento do 13 % nas receitas de ansiolíticos e antidepresivos entre 2019 e 2023. Especialmente preocupante é a subida entre os mozos de ata 19 anos, cuxo consumo destes fármacos disparouse un 52 % desde a aparición da covid. O principal incremento deuse nos anos 2021 e 2022. Ademais, os datos publicados polo Instituto Galego de Estatística (IGE) reflicten que o número de mortes por suicidio incrementouse nun 4 % en 2020, nun 15 % en 2021 e nun 12 % en 2022.
RECOMENDACIÓNS
Dentro do apartado de recomendacións, o Consello de Contas pide ao Sergas que adopte "as medidas necesarias para garantir que os recursos económicos" para os seus plans de saúde mental "sexan suficientes e estean dispoñibles de maneira oportuna". En paralelo, que faga un "sistema de seguimento forte" a través de informes periódicos de avaliación que permitan "facer axustes baseados nos resultados conseguidos" e que estes se publiquen. En recursos humanos, Contas pide "ampliar a contratación de persoal especializado, especialmente naquelas áreas nas que se detectaron desequilibrios territoriais, para garantir que toda a cidadanía teña acceso a servizos adecuados".
Así mesmo, suxire "seguir impulsando cambios" na atención, por exemplo implantando a Psicoloxía Clínica na atención primaria, así como reducir "a desigualdade no acceso" que existe --tanto territorial como de determinados colectivos-- de cara ao deseño do novo plan de saúde mental, previsto para este mesmo 2025. Para a elaboración desta folla de ruta, recomenda incorporar "indicadores medibles en todos os programas" que poidan "avaliarse periodicamente para axustar as estratexias ás necesidades emerxentes".
