O outono tamén é tempo de cunchas: por que algunhas praias galegas aparecen cubertas delas neste tempo?

Hai praias en Galicia nas que o mar semella ter deixado de ser azul para tornar branco. Non é area, nin escuma: son milleiros de cunchas que cobren a beira como un mosaico natural. Este fenómeno, que esperta a curiosidade de quen paseo por elas, non é froito do azar. Ten explicacións físicas, biolóxicas e mesmo estacionais que falan da riqueza mariña das rías galegas e da súa relación coa dinámica costeira.

UN FENÓMENO LIGADO Á FORMA DAS RÍAS

As rías galegas son ecosistemas complexos, auténticos viveiros de vida mariña. A súa estrutura en forma de embude, co mar entrando entre montes e vales, xera zonas de abrigo onde as correntes perden forza e os sedimentos pesados se depositan. Alí, entre a area e o limo, acumúlanse tamén as cunchas baleiras dos bivalvos, transportadas polas mareas dende bancos próximos. Cando a enerxía do mar é baixa --porque a praia está nunha zona abrigada, orientada cara o interior da ría ou protexida por illotes--, o océano non ten forza suficiente para arrastralas de novo mar adentro. Así, as cunchas quedan varadas, apiladas e mesturadas coa area, ata formar capas visibles.

UNHA HERDANZA DOS BANCOS MARISQUEIROS

En moitas destas praias, a abundancia de cunchas está directamente ligada á presenza de bancos marisqueiros de ameixa, berberecho ou navalla, especies que viven enterradas nos fondos mariños pouco profundos. Ao morrer --por causas naturais ou polo propio ciclo do marisqueo--, as súas cunchas despréndense e son transportadas polas correntes cara zonas máis tranquilas. A cantidade e diversidade de cunchas nunha praia pode ser, de feito, un indicador indirecto da riqueza biolóxica da ría. Se hai moitas cunchas, é porque houbo moitos bivalvos. Son, por tanto, pegadas da abundancia, un rexistro natural da produtividade mariña.

OUTONO E INVERNO: O TEMPO DAS CUNCHAS

A maioría das praias de cunchas galegas renóvanse especialmente durante o outono e o inverno. Neses meses, as mareas vivas de equinoccio e os temporais atlánticos remexen o fondo mariño e liberan grandes cantidades de restos biolóxicos, incluídas as cunchas. Ao mesmo tempo, a mortalidade natural dos bivalvos aumenta nesta época debido ás baixas temperaturas e ás variacións de salinidade, o que incrementa o número de cunchas baleiras dispoñibles para o transporte. O resultado é que, tras cada temporal, a praia aparece cuberta dun novo manto branco, como se o mar deixase un agasallo de inverno na beira.

UN MOSAICO QUE FALA DE EQUILIBRIO

A acumulación de cunchas non é só unha curiosidade estética. É tamén unha pequena lección de ecoloxía costeira: mostra como interactúan o relevo, as correntes, o vento e a vida mariña. Estes depósitos poden amortecer a erosión, actuar como refuxio para pequenos invertebrados e mesmo modificar a reflexión da luz solar, afectando á temperatura superficial da area. Por iso, cando unha praia se cobre de cunchas, non é un síntoma de abandono nin de suciedade, senón un signo de dinamismo natural. Un recordatorio de que o mar segue vivo, traballando en silencio, e deixando nas nosas costas a súa propia cartografía de vida.

UN EQUILIBRIO FRÁXIL

Con todo, este fenómeno tamén pode alterarse. Os dragados, a urbanización costeira, o marisqueo intensivo ou o cambio climático --que afecta ás correntes e á reprodución dos bivalvos-- poden modificar a cantidade de cunchas que chegan á beira. As praias de cunchas son, en certo modo, termómetros ecolóxicos: se desaparecen, é posible que tamén o faga a biodiversidade que as alimentaba. Por iso, conservar estas zonas é conservar moito máis ca unha curiosidade paisaxística: é protexer a memoria viva das rías galegas, esa alianza entre mar, vento e tempo que se escribe en branco sobre o azul.

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Una publicación compartida de Galicia Confidencial (@galicia_confidencial)