Un heroe

Hai dez anos arribei á cidade croata de Zadar, na costa dálmata, para participar nun congreso europeo de Arqueoloxía. Entre a liña da costa e a serra prelitoral, nas abas e encostas, remanecían os casarellas orfas, as aldeas isoladas dende as que emigraran no seu día labregos e labregas camiño de Australia.

Por Xurxo Ayán | Gasteiz | 27/11/2017

Comparte esta noticia

Nas antípodas, esta xente maxiar adoitaba casar cos nosos paisanos e paisanas de Galicia. Cousas do cristianismo popular, supoño. Ao pouco de chegar a Zadar, déronnos a boa nova de que Jan, un meu sobriño, nacera en Bratislava. En coche fomos subindo pola fronteira entre Croacia e Bosnia-Herzegovina. Nas rotondas e entradas de vilas pantasma había auténticos santuarios en homenaxe a militares croatas, aquí considerados heroes, pero reclamados polo Tribunal da Haia. Estes días vimos de coñecer a sentenza a cadea perpetua dun destes “patriotas” balcánicos, neste caso serbio, Ratko Mladic, o carniceiro de Srebrenica.

Nunha vila galega do interior, capital do meu concello, atopou o amor un holandés errante, hai xa tempo. Proceden da illa antillana de Curação (por suposto), fronte ás costas de Venezuela, este mulato, súbdito do Reino dos Países Baixos, corre cun mote que fai referencia a un estado sureño dos USA no que o blues é relixión. A súa voz radiofónica e o seu sorriso non deixan indiferente a ninguén. Seica un devanceiro seu foi un chamán amazónico que chegou aos cen anos de idade coa dentamia toda. Iso contaba el nunha noite de xeada nos cantos de taberna do ano pasado. O noso holandés errante segue os pasos dalgúns dos seus compatriotas. Cando a illa de Curação cae en maos neerlandesas no século XVII, Holanda repoboa esa terra con xudeus sefarditas, de orixe hispana (española e portuguesa). Consolídase daquela o peculiar idioma crioulo alí falado, o papiamento. Este idioma é o futuro para solventar a loita en Galicia entre galego normativo e lusista, ou iso a mín me parece.

O noso veciño serviu moitos anos no exército holandés, chegando a formar parte do “Dutchbat”, o continxente neerlandés que tivo que apandar coa traxedia de Bosnia e a masacre de Srebrenica, baixo a autoridade da UNPROFOR, en xullo de 1995. El formaba parte da dotación dun blindado. Cando son enviados a evacuar uns funcionarios, o seu destacamento foi atacado dende un edificio por francotiradores serbios. En lexítima defensa tiveron que disparar contra o inmoble. Nunca esquecería esa imaxe da casa derrubada entre o fume e os cascallos.
-“Alí morreron homes”, di en voz baixa coa ollada ida, a mirada dos mil metros.

Pero o pior estaba por vir. Ao entrar nunha vila, abandonada polos bosnios trala entrada das tropas de Mladic, viron a rente da estrada dous cadavres, un home e unha muller e no medio unha meniña duns cinco anos, viva, degladrada sobre os corpos dos seus país. O noso veciño non dubidou e apañou a nena, evacuándoa dentro da tanqueta. O xesto custaríalle caro. O goberno holandés demitiu ao completo tras coñecerse a masacre de Srebrenica. Sen embargo, ao xefe neerlandés da misión, que brindou con Mladic trala toma de Srebrenica, non lle pasou nada. Co noso veciño foi diferente. Tivo que pasar un consello de guerra e apandar con seis meses na cadea. Era un heroe para os seus compañeiros, pero non para a xurisdición militar. Manda carallo! O único comportamento digno daquela expedición e é condanado.

Daquela abandonou o exército e, pasado o tempo, coma os sefarditas de Amsterdam, deu cos seus ósos na terra guímara, tras unha viaxe trasatlántica. De cando en vez aínda esperta con pesadelos pola noite, pero sempre sorrí, porque sabe que aquela nena que salvou, sobreviviu, e agora é unha moza con toda a vida por diante.

Maxino aquela nena bosnia e non podo deixar de lembrar a mítica fotografía de Robert Capa da casa Peironcely, número 10, no Madrid sitiado polo exército franquista. Fronte a fachada ametrallada da vivenda, catro nenos parolan no medio da destrución. Esta fotografía é a primeira denuncia en clave de reportaxe dos sufrimentos da poboación infantil en conflitos armados. Os salvaxes que sobrancean no Reino de España ameazaban con botar abaixo a casa Peironcely. Un movemento cidadá impediuno. A casa será protexida oficialmente, como lugar de memoria.
O noso veciño viu o pior da Humanidade, a banalidade do mal, e olla cara ao futuro cun aquel hedonista. O espírito do Caribe agroma nas verbenas do verao, cando saca a bailar á súa dona cun aloumiño caribeño. O noso holandés errante, nómade, ficou para sempre en Galicia. A súa filla galega vai ao colexio público da vila.

Alguén lle explicará algún día que o seu pai é un heroe, dos de verdade.
 

Comparte esta noticia
¿Gústache esta noticia?
Colabora para que sexan moitas máis activando GCplus
Que é GC plus? Achegas    icona Paypal icona VISA
¿Gústache esta noticia?
Colabora para que sexan moitas máis activando GCplus
Que é GC plus? Achegas    icona Paypal icona VISA