Carvalho Calero visto como referente "incuestionable" que logrou a canonización da historia da literatura galega

Ricardo Carvalho Calero (1910-1990) foi unha figura polémica ao longo dos anos. Por unha banda, por tratarse dun nome transcendental na evolución da creación, a expresión literaria e a causa do idioma e un referente "incuestionable" que logrou a canonización da historia da literatura galega alí onde outros fracasaron. Por outra banda, polas reiteradas candidaturas no seo da Academia para o 17 de maio que foron rexeitadas ao longo dos anos.

O autor naceu e criouse no barrio de Ferrol Vello, na mesma cidade departamental, ata que se trasladou a Santiago de Compostela para estudar Dereito e Filosofía e Letras. Foi alí onde se internou tanto no galeguismo co movementos culturais da época, como o Seminario de Estudos Galegos, e que lle levou a exercer unha activa militancia nacionalista. Carvalho Calero colaborou con numerosas publicacións, como A Nosa Terra, ademais de impulsar as súas primeiras obras cultivando o xénero poético, primeiro en castelán e despois en lingua galega.

O académico Henrique Monteagudo destacou a "traxectoria" do ferrolán, sobre todo "nas décadas centrais do século XX", e que foi un "defensor da República" que axudou a "rescatar o galeguismo" cando arrincaron os primeiros intentos de resistencia cultural tras a Guerra Civil. "El estaba alí", insistiu, sobre todo na Editorial Galaxia, entidade coa que colaborou "estreitamente".

Tras o golpe militar, o autor entrou en combate como miliciano do bando constitucional e republicano, e posteriormente foi represaliado, condenado por separatista e encerrado en Xaén. A pesar diso, a partir de 1941 puido saír de prisión, entregouse ao ensino privado en Lugo e reencontrouse cos galeguistas que permaneceron en Galicia.

HISTORIA E GRAMÁTICA

O autor foi membro da Real Academia Galega desde o 58, exerceu un destacado traballo investigador coa súa tese 'Achegas á literatura galega contemporánea' e que desembocou na publicación da 'Historia dá literatura galega contemporánea' (1963). "Houbo intentos importantes anteriores, como Murguía. Obras que tentaron facer ese labor, dalgunha maneira, de canonización. Pero quen o logrou foi el coa súa Historia da Literatura", segundo destacou o académico Xosé Luís Axeitos.

Neste sentido, Axeitos insistiu en Carvalho como "un home con tal capacidade de servizo á sociedade" que chegou a impulsar unha Gramática galega, que foi "fundamental" para a textualización da cultura. O profesor valorou especialmente o seu carácter "pioneiro" nos estudos rosalianos.

"Hoxe todo o mundo admite que Rosalía é autora de textos fundacionais, unha figura fundamental, pero nos 50 non era tan fácil establecer ese criterio", lembrou, insistindo en que o ferrolán "contribuíu a fundamentar esa crenza" co seu traballo. De feito, Carvalho Calero logrou un posto de agregado no Liceo Rosalía de Castro e foi nomeado titular da cátedra de Lingüística e Literatura Galega no 71. O escritor dedicou os seus estudos á lingua galega, sobre todo á coherencia histórico-lingüística do idioma, situándose como un defensor das teses que marcarían o movemento reintegracionista.

OBRA EXTENSA

Entre a súa obra poética destaca 'Vieiros' (1931), 'Poemas pendurados dun cabelo' (1952) ou 'Pretérito Imperfeito' (1980), e tamén cultivou o teatro e a narrativa. "Non podemos esquecer a súa contribución creativa no campo da novela, da lírica e loxicamente do teatro e do ensaio", valorou Axeitos, onde 'Scórpio' (1987) supuxo a súa obra "máis importante" na narrativa.

Henrique Monteagudo destacou a súa "valiosa" obra literaria, "tanto como poeta como narrador", e valorou o seu papel na historia galega, levando "unha vida moi coherente, moi sacrificada de entrega ao país" e consagrándose como un "intelectual honrado e honesto" que se converteu "no principal inspirador do Reintegracionismo".

UNHA FIGURA REIVINDICADA

Carvalho Calero foi unha candidatura moi reivindicada desde a sociedade para ser homenaxeada no Día dás Letras Galegas, como o Concello de Ferrol, sectores do reintegracionismo ou a asociación de escritores, ademais de en o propio seo da Academia, como Francisco Fernández del Riego, "gran amigo e compañeiro de xeración".

Agora, a homenaxe será posible ante a proximidade do 110 aniversario do seu nacemento e do 30 'cabodano'. "Quizais por iso un sector amplo da Academia decidiu saldar esta débeda histórica", considerou Monteagudo. Xosé Luís Axeitos insistiu en que xa só a publicación da Historia da Literatura Galega "sería suficiente, e un mérito esencial e fundamental" para dedicarlle o 17 de maio a Carvalho Calero. "É incuestionable, todo o mundo sabe a súa significación dentro da cultura galega", sinalou, incidindo en que a cultura nacional atopou o seu "horizonte de referencia" na obra de Ricardo Carvalho Calero.

Ricardo Carvalho Calero. REMITIDA | Fonte: Europa Press