Nove medidas para levantar o confinamento e recuperar a economía e a normalidade

É un erro o regreso, esta semana, ao traballo presencial do groso dos empregados afectados polas restricións ás actividades non esenciais? Debe iniciarse canto antes a chamada desescalada do confinamento en España? A crise sanitaria da Covid-19 está a causar a que xa se considera tamén a maior crise económica desde a Segunda Guerra Mundial no mundo e desde a Guerra Civil en España. E o debate está servido: saúde vs capital.

Ante un novo coronavirus –o SARS-CoV-2– que os científicos e persoal sanitario aínda están a empezar a coñecer, e sobre o que se descoñece aínda como evolucionará; con ao redor de 2 millóns de infectados identificados no mundo –e dáse por feito que moitos máis contaxiados non detectados– e decenas de miles de mortos; con millóns de persoas empuxadas ao paro polo peche de empresas e negocios e cos Estados colapsados e capacidade limitada que fai imposible manter sine die axudas e prestacións, calquera decisión que se tome nun sentido ou outro terá consecuencias imprevisibles para a saúde e para a economía global e doméstica. A cuestión agora é cal das determinacións que se tomen será a menos daniña.

Entre os máis cautelosos atópase a propia Organización Mundial da Saúde (OMS), cuxo director xeral, o doutor Tedros Adhanom, advertiu de que “se os países se apresuran a levantar as restricións rapidamente” contra a Covid-19, o virus "podería rexurdir", o que supoñería, entre outras cuestións, que "o impacto económico podería ser máis severo e prolongado".

A OMS considera que os factores para asegurar un relaxamento "seguro e progresivo" das restricións deben ser os seguintes: que a transmisión do virus está controlada, que os recursos sanitarios públicos son suficientes e estarán dispoñibles, que os riscos de rebrotes minimízanse, que existen medidas de prevención en lugares de traballo e escolas, que os riscos de importación pódense controlar e que as comunidades son plenamente conscientes das medidas e participan na transición.

Con todo, economistas adscritos á Universitat Autònoma de Barcelona, Universidade  Goethe de Frankfurt e Instituto  Leibniz de Investigación de Mercado Financeiro SAFE acaban de presentar un libro branco no que defenden que “varios indicadores da epidemia no escenario de España e Italia suxiren que xa é hora de empezar a levantar as medidas de confinamento e bloqueo económico existentes” para “evitar unha catástrofe económica” nestes países.

Os seus autores –Christopher Busch, Alexander Ludwig e Raül Santaeulàlia Llopis– cren que hai unha maneira –ou máis ben nove formas– de “reducir substancialmente” os enormes custos económicos e sociais das medidas de bloqueo aplicadas en España e Italia.

Para defender o seu posicionamento a prol de relaxar o bloqueo, apóianse na redución constatada no número de mortos e contaxios diarios, podéndose ter chegado xa –como tamén sinalou o propio Goberno español– ao pico da epidemia aquí.

Con todo, estes expertos cren que “aínda que a efectividade das medidas de confinamento destinadas a conter a pandemia é incerta, os custos económicos e sociais dun bloqueo prolongado son moito menos ambiguos”, cun “futuro próximo desalentador” se se mantén o parón económico.

Advirten, ademais, de que “a distribución destes custos é potencialmente moi desigual, sufrindo máis os fogares que están mais preto da tensión financeira: traballadores de baixos ingresos, os autónomos e os propietarios de pequenas empresas”.

Ante este escenario, propoñen “nove iniciativas para un desbloqueo gradual que nos urxe”, cun enfoque non exclusivamente economicista, tamén social e psicolóxico, para recuperar o benestar.

TESTS MASIVOS

En primeiro lugar, consideran importante realizar probas representativas da  seroprevalencia do coronavirus, é dicir, realizar tests masivos para coñecer a incidencia real da epidemia, que se dá por feito na comunidade científica que é moito maior, principalmente polos casos asintomáticos e, por tanto, non identificados, que poderían ser ata o 80 % do total.

“Estas realizaríanse de maneira continua para así obter tamén datos fiables das taxas ás que se continúan infectando varios grupos da poboación. Idealmente, esta colección sería de datos de mostras cruzadas de tamaño mediano cunha frecuencia máis que semanal. As probas deben ir acompañadas de preguntas que permitan rastrexar as interaccións relacionadas co traballo (por exemplo, ocupación) e fóra do traballo (por exemplo, información sobre persoas do mesmo fogar). Información recollida desta maneira (ou similar), e non  testando só casos hospitalarios como parece ser que pretende dispoñer o Goberno do próximo millón de probas, arroxaría luz necesaria á nosa situación epidemiolóxica”, expoñen os tres expertos.

REGRESO Á ACTIVIDADE DOS PRIMEIROS GRUPOS E EXTENSIÓN DO TRABALLO A FINS DE SEMANA

Iniciadas as probas e enquisas masivas que urxen, cren que sería necesario comezar a retomar de maneira inmediata a actividade económica de maneira gradual, sendo os primeiros aqueles grupos con baixas taxas de infección, podéndose acelerar o desbloqueo en caso de detectarse que gran parte da poboación xa foi infectada e, por tanto, inmunizada. Nese escenario, apostan por ampliar algunhas actividades a fins de semana para acelerar a recuperación económica.

“A actividade económica debe desbloquearse permitindo que regresen os grupos con baixa prevalencia e baixa taxa de infección. Isto débese facer de maneira paulatina, pero con frecuentes actualizacións conforme xurdan as probas representativas. Se as probas apuntan a que gran parte da poboación xa está infectada, debemos expor levantar o confinamento máis rapidamente. Extensións a traballo en sábado e domingo deberíanse considerar para produción de bens e servizos nos que sexa factible”, defenden.

TRANSPORTE A PLENA CAPACIDADE E REAXUSTE DE XORNADA LABORAL

Para facilitar a reincorporación dun amplo groso dos traballadores, aconsellan “restablecer a plena capacidade” o transporte público, algo que parece temerario, dado que se xuntarían miles de persoas en trens, autobuses, metros… Para evitar aglomeracións no transporte e minimizar riscos nos postos de traballo, propoñen estender as xornadas laborais a 16 horas repartidas entre os empregados.

“Reiniciar o transporte público e axustar a xornada laboral. Para garantir o distanciamento social durante os desprazamentos e no lugar de traballo, o transporte público debe restablecerse a plena capacidade e a xornada laboral debe estenderse a 16 horas con empresas que axusten o seu inicio e final de actividade de maneira que menos traballadores viaxen e estean no seu lugar de traballo ao mesmo tempo”, argúen.

PROTEXER OS COLECTIVOS MÁIS VULNERABLES AO CORONAVIRUS

As propostas destes expertos non só teñen un enfoque estritamente economicista, tamén suxiren medidas de protección social para os colectivos máis vulnerables ao coronavirus, para os que piden asegurar a súa saúde e benestar mediante a atención de individuos que fosen previamente testados.

“Os anciáns, os débiles e os altamente expostos deben estar sumamente protexidos e deben ser visitados por persoas previamente testadas, sendo estas negativas e  asintomáticas. Ademais, o acceso a este grupo deberá estar estritamente suxeito a probas de temperatura rápida inmediatamente antes do contacto”, advirten.

REABRIR ESCOLAS E GARDERÍAS

Uno dos problemas que se expoñen para retomar gradualmente a actividade económica é que facer cos fillos se volvemos ao traballo, cando unha das recomendacións que se fixeron desde a comunidade científica e médica é evitar na medida do posible o contacto entre avós e netos (os nenos son o colectivo menos vulnerable ao coronavirus, na súa maioría inmunes ou asintomáticos, pero poderían ser transmisores ao colectivo máis vulnerable, o dos anciáns).

Para solucionar isto,  Christopher Busch, Alexander Ludwig e Raül Santaeulàlia Llopis propoñen que se vaia reabrindo escolas e garderías, aínda que con medidas de seguridade: “As escolas e garderías deben reabrir con mestres, estudantes, educadores e nenos que mostran credenciais de probas negativas e sexan asintomáticos, para que os nenos reciban a atención e a educación que necesitan e os pais poidan regresar ao seu traballo”.

EXERCICIO AO AIRE LIBRE

Estes expertos tamén contemplan os custos psicolóxicos do confinamento, polo que cren que é hora de empezar a relaxar as medidas para preservar a saúde mental dos cidadáns.

“Débese permitir aos cidadáns camiñar e facer exercicio ao aire libre manténdose as distancias. Isto podería restrinxirse a áreas públicas contiguas que non se superpoñan”, resumen.

SUSPENSIÓN PARCIAL DE VACACIÓNS

Quizá a súa proposta máis controvertida sexa a de suspender parcialmente as vacacións de verán, coa idea, defenden, de compensar o parón económico no que estamos desde mediados de marzo.

“Os sindicatos, os empresarios e os gobernos deben coordinar unha suspensión parcial das vacacións de verán para compensar parcialmente a perda de actividade económica”, recomendan.

SANCIÓNS MÁIS SEVERAS

Como oitava medida, ven necesarias sancións máis severas para aqueles que se salten as medidas de seguridade adoptadas polos gobernos. Cren que sería a mellor maneira de que se manteña a disciplina nun escenario máis relaxado de volta á actividade.

“As violacións das medidas de confinamento (relaxado) deben estar suxeitas a multas elevadas. É de esperar que con isto se cumpra mellor o uso de máscaras e o distanciamento social en cálea etc. Deberían iniciarse sancións para aqueles que se desvíen repetidamente”, expoñen.

COORDINACIÓN ENTRE AUTORIDADES

Por último, consideran que “a loita contra o coronavirus debe coordinarse entre as autoridades rexionais e supranacionais para garantir o apoio mutuo dentro do país, e entre países”.