Coronavirus: de anxos e nenos

O escritor John Milton rematou a súa obra cumio O paraíso perdido na aldea de Chalfont St Giles, a onde tivo que fuxir por mor da grande peste de Londres. A grande obra poética foi dada ao prelo un vinte e sete de abril de 1665. A partir de entón, moitos foron inspirados por este poema épico, desde o músico Haydn ao romántico Chateubriand pasando por Mary Shelley, quen fixo que o seu Monstro se chegara a identificar con aquel Satán miltoniano en Frankenstein ou o moderno Prometeo.

Xa recentemente, no 2004, a obra de Milton inspiroulle a Cees Nooteboom a súa novela Perdido o paraíso onde aparece o filósofo Walter Benjamin a comparar a historia cun anxo que sofre o paso dun furacán. O anxo mira con horror a desolación que deixa o furacán, o pasado. Parece que para o filósofo alemán, o furacán é mesmamente o progreso. Ocorre ás veces que unha cousa leva a outra e as ideias cabalgan encadeadas no inconsciente, e así venme á mente a imaxe do anxo caído do claustro de Fonseca na portada dun engaiolante livro de Torrente Ballester, Compostela e o seu anxo. Anxo que simboliza o triunfo do amor segundo as ideias neoplatónicas daqueles recuados tempos.

Nen lembro onde foi parar esa obra de boa encadernación que caera nas miñas mans á volta do meu paraíso compostelán de estudante, nunha oferta de grandes almacéns a un prezo irrisorio. Torrente fixérame arrubecer ao reparar no pouco que os meus ollos foran quen de enxergar na cidade de pedra.

Entón regresei do ensoño e lembrei eses videos con que os medios de comunicación teiman en nos bendecir amosándonos as rúas das cidades desanxeladas, sen nós, nun exercicio de sadismo alucinante. As rúas do casco histórico de Compostela no medio da pandemia. Abraia o silenzo da pedra sen o son algareiro dos nenos confinados. Dende a altura do anxo caído en Fonseca até a serpe terreal da rúa do Vilar, todas as gárgolas gardan un silenzo sepulcral. Endexamais noutras pestes sentiran tal soedade. Nen sequer a auga tiña folgos de cantar dende as canos monstrosos deses animais medievais.

Agardan as gárgolas de Compostela a este vinte e sete de abril para recuperar o paraíso da infancia. Arelan os berros e as risadas xogorais da neneza brincando polas pedras, correndo atolados co xorne de animais engaiolados desafiuzando esa fugaz liberdade. Agardan o que non virá. Porque os nenos sairán do tobo como feras domadas. Os pequenos da man de seus pais. Os mozos a par deles. Non poderán xogar os uns cos outros, nin brincar ecoando pola rúa de Picheleiros cara os xardíns de San Martiño Pinario, nin choutar polas escadas de Praterías para salferir ao irmaos coa auga da fonte dos cavalos.

Tras un longo e doroso encerro, os menores de catorce anos poderán pasear un bocado controlados polos pais e polos drons e corpos de seguridade. Será unha fugaz liberdade vixiada. Eles, os máis resistentes ao virus, reprimidos coas medidas máis rexas. Pior sorte lles cadra aos menores que sobardan os catorce anos. Seguirán no confinamento máis estricto in saecula seculorum. Entramentres, seus irmaos pequenos entrarán nos supermercados con atmosferas pechadas e abondosamente frecuentadas onde o virus se paseia máis folgado ca nos centros de saúde e traerán para as súas casas o risco aos irmaos maiores que teñen proibido sair baixo ameaza. Non poden correr polo monte, camiñar pola praia, nin merendar nun campeiro. Non poden andar en bici mais poden camiñar sen medo por unha grande superficie.

Como un novo Frankestein, novo Prometeo encadeado, o terror faise doméstico. As leis do Progreso coas súas máquinas esterilizan o pensamento e inoculan o medo preventivo nas conciencias.

Algúns creron que o maquinismo ía traer a idade da folganza, que a humanidade veríase obrigada a xogar máis e traballar menos. Algúns creron que o centro da vida debruzaría de vagar cavilando nos medio de gozar sabiamente. Algúns creron que a tecnoloxía aliviaría as nosas costas e donaríanos o máis prezado, o tempo.

Poucos maxinaron un tempo onde as persoas aceptarían de bon grao ser encarceradas nas súas proprias vivendas. Un tempo no que o outro é un nemigo que se achega. Onde os cans pasean a seus novos donos, os policías bailan ás oitos despois de asistir a unha segreda misa ou ter maltratado a unha marroquí, apontado cunha pistola á cabeza dunha negra ou multado a quen gravou eses feitos. Un tempo onde levemos nas nosas mans con fachenda o último xeolocalizador do mercado, ledos de que os big data saiban xa o que imos mercar mentres agardamos a vezeira na porta do supermercado. Un triste tempo de cidadáns que renden a súa vontade ao control do Estado cunha fiúza que espaventa. Un tempo, en fin, en que os improductivos, nenos ou vellos, migrantes ou esmoleiros son sacrificados, dun xeito ou outro, polo ben común.

Anxos caídos ou herois prometeicos, seremos quen de voltarlle o lume aos deuses ou a nosa sumisión aos mercados será o camiño cara unha nova pandemia?

IOLANDA TEIXEIRO REI

FERROL