Os expertos alertan: a prevención de incendios "progresou moi pouco" en Galicia desde a onda de 2017

O catedrático de Edafoloxía e Química Agrícola Francisco Díaz-Ferros avisa de que a prevención de incendios "progresou moi pouco" en Galicia desde a vaga de lumes de 2017 --na que houbo catro falecidos--, á vez que advirte dos perigos que supón a nova xeración de incendios, que axuntan un maior poder de propagación cunha afectación á interface urbano-forestal.

Así o expuxo este luns na presentación --no Consello da Cultura Galega-- do libro 'Unha nova xeración de lumes? Actas do coloquio galacio-portugués sobre incendios forestais', coordinado por Díaz-Fierros por mor da serie de conferencias que se realizaron en xaneiro de 2018 tras os lumes que Pedrógão Grande (Portugal) --esta semana cúmprense catro anos-- e a onda de 2017 na comunidade galega na que arderon preto de 50.000 hectáreas nuns días.

Deste xeito, Díaz-Fierros opina que a loita contra o lume "mellorou moitísimo" nos últimos anos debido aos coñecementos que adquiriron os técnicos galegos, con todo, a prevención "progresou moi pouco".

Sobre este extremo, apunta ao perigo que supón a combinación de abandono e crecemento de maleza --combustible forestal--, aínda que admite a "dificultade" existente ao ser de carácter privado entre o 95% e 98% das leiras galegas, o que fai "moi difícil intervir" á administración ante o abandono de parcelas.

Nesta liña, no libro recóllense diferentes artigos como o de Juan Picos Martín, que apunta a que nas "políticas sobre territorio rural debería facerse especial fincapé na xestión da carga de combustible". "Debemos centrarnos no que depende de nós", advirte o texto de Edelmiro López Iglesias, quen avoga por "a redución do combustible acumulado, o que remite á xestión do territorio e da paisaxe.

EFECTO "DEVASTADOR" DE MEGAINCENDIOS

Pola súa banda, a presidenta do Consello da Cultura Galega, Rosario Álvarez, remarca que nas charlas de 2018 "todos" os especialistas coincidiron na existencia dunha nova xeración de "megaincendios", que contan cun "carácter devastador moito máis grande".

Así, valora que este libro achega "coñecemento, experiencia e visión" de "como se podería modificar a situación para poder loitar de maneira máis efectiva contra os incendios".

Nesta presentación en Santiago tamén interveu --a través dunha mensaxe gravada-- o investigador da Universidade de Coimbra (Portugal) Luciano Lourenço, quen considera que esta obra "de gran relevancia". Igualmente, sinala que os lumes de 2017 "foron un aviso" de "o que pode suceder nos próximos anos se non se reacciona como sociedade", pois ve necesario actuar "con firmeza".

NOVAS TIPOLOXÍAS DE LUMES

Francisco Díaz-Fierros, cuxa traxectoria científica está vinculada aos incendios nas últimas décadas desde que en 1985 formou parte da comisión que asesorou ao Parlamento por esta problemática, reflexiona sobre que o condicionante climático é "fundamental" na causa dos incendios de nova xeración, o que achaca á acción do home no quecemento global. Unha situación que incrementa as situacións extremas por efectos como o vento "imposible de controlar".

De tal modo, esta nova xeración de incendios caracterízase por "unhas condicións moito máis graves na ignición e propagación de incendio", á vez que "se alonga o tempo" que hai risco alto de incendios, pois agora en Galicia pasa a catro meses fronte ao tres meses que había antes, ejemplifica.

Agora, os novos lumes son dunha "magnitude territorial extraordinaria" e "unha intensidade que fai imposible a súa detención", posto que os incendios adquiren "un nivel de enerxía no que calquera medio de extinción é inútil".

E para explicar que desencadea esta virulencia Díaz-Ferros pon o foco sobre a "esaxerada" proliferación de maleza polo abandono, unido ao perigo que entraña a interface forestal-urbana, pola cal "o monte se está metendo nas casas".

"CINTO DE LUME"

Con todo, hai diferenzas nos riscos de incendios en Galicia. Ourense é onde existe un maior perigo fronte ao risco "pequeno" no norte. Mediante o apoio dun gráfico, explicou que o "cinto do lume" nas últimas décadas na comunidade galega discorre en forma dunha especie de 'Ou' desde Ou Courel, pasando por Ourense, Rías Baixas e case ata Fisterra como zonas máis arrasadas polas chamas.

Aquí, identifica o "factor decisivo" da xestión forestal, xa que hai máis dun millón de hectáreas de monte nas que non existe esa xestión. Todo mentres só o 5% da poboación dedícase á actividade agraria nunha comunidade cun 82% de superficie forestal, que é na que se producen os incendios.

De feito, as parroquias nas que hai menos lumes son nas que existe unha agricultura activa. En cambio, aumenta a problemática na interface urbano-forestal, cun urbanismo "desordenado" e un crecemento da matogueira próxima ás casas. Chama a atención sobre que, nos últimos 20 anos, o 62,4% das edificacións realizáronse en espazo urbano-forestal.

RECEITAS PARA O FUTURO

Durante a súa intervención, este experto expuxo que a lexislación existente na materia "chega e basta", pero "o que pasa é que non se aplica". A continuación, deu conta de diferentes receitas para combater a problemática do lume no futuro. Ve necesario unha ordenación de usos do monte en función das demandas da poboación, cunha aposta pola natureza e o lecer, que se conjugue cun espazo forestal ordenado no que haxa unha produción de madeira retribuída polo mercado.

Nesa ordenación, propón crear espazos nos que haxa "pouca sensibilidade de face ao lume", é dicir, zonas de cultivos e pastos, pois son "os verdadeiros bombeiros" ao dar lugar a descontinuidades que limitan a acción do lume.

Así mesmo, Díaz-Ferros razoa que "hai que buscar incentivos" que fagan atractiva a agregación de propiedades forestais, de maneira que se consiga unha "concentración parcelaria forestal moito máis eficaz" e "agresiva" que a agraria.

Tamén cre necesaria unha mellor "harmonía" entre as medidas da administración local, autonómica e estatal", pois "se está mellorando un pouco", aínda que queda "bastante camiño por percorrer".

Arquivo - Rolda de prensa da presidenta do Consello da Cultura Galega, Rosario Álvarez, e o investigador Francisco Díaz-Ferros na presentación do libro 'Unha nova xeral de lumes'. CCG - Arquivo | Fonte: Europa Press