Recultivar terras abandonadas suporía millóns de euros e miles de empregos para Galicia

Investigadores calculan 413,3 millóns de euros/ano máis para o sector agrícola e a creación duns 10.000 postos de traballo polos efectos multiplicadores. Outro estudo previo advertiu de que Galicia será o territorio máis golpeado en España polo abandono de terras agrícolas. Xunta e Goberno central manteñen discrepancias pola Lei de recuperación da terra agraria de Galicia.

Por Galicia Confidencial | Madrid | 27/10/2021 | Actualizada ás 22:00

Comparte esta noticia

Recuperar terras agrícolas abandonadas para recultivalas reportaría a Galicia unha inxección millonaria e xeraría un importante número de empregos. En concreto, un estudo realizado por investigadores das universidades de Santiago de Compostela (USC) e Vigo (UVigo) calcula que a produción total (a prezos constantes) xerada pola recultivación de terras abandonadas ascendería a 413,3 millóns de euros/ano e a creación duns 10.000 postos de traballo.

Manuel Rodríguez ara as súas leiras co tractor e máscara para plantar patacas en Lugo, a 24 de marzo de 2021. O sector primario foi fundamental durante a pandemia de covid-19
Manuel Rodríguez ara as súas leiras co tractor e máscara para plantar patacas en Lugo, a 24 de marzo de 2021. O sector primario foi fundamental durante a pandemia de covid-19 | Fonte: Carlos Castro - Europa Press.

Os investigadores basean o seu estudo en sistemas de información xeográfica para mostrar a superficie de terreo apto para o recultivo no territorio galego, que calculan que podería aumentar “polo menos un 16% as terras de cultivo actuais”.

Os investigadores identificaron 512.308 hectáreas de zonas abandonadas potencialmente aptas para o recultivo

Nun segundo paso, utilizaron cifras estatísticas medias do sector agrario procedentes de dúas fontes diferentes (unha estimación baixa e outra estimación alta) para calcular o impacto directo do recultivo sobre a produción agrícola e o valor engadido bruto (VEB), unha magnitude macroeconómica que mide o valor total creado por un sector, país ou rexión durante un período de tempo, descontando os impostos indirectos e os consumos intermedios (materias primas, servizos e subministros exteriores, etc.). 

Nunha terceira fase, valéronse da análise económica estándar input-output para estimar os efectos totais (directos e indirectos) a curto prazo sobre o conxunto da economía galega, tanto en termos de emprego como de VAB total.

Finalmente, nun cuarto paso utilizaron unha simulación construída sobre un modelo de equilibrio xeral computable para estimar os impactos totais (directos e indirectos) a longo prazo sobre os prezos relativos e sobre o VAB de toda a economía galega cando se computan despois da redistribución factorial e dos axustes dos procesos.

En total, os investigadores identificaron 512.308 hectáreas de zonas abandonadas potencialmente aptas para o recultivo. A maior parte desa superficie (78%) encádrase en clases aptas para pastos pero non para colleitas. En comparación coa superficie agraria cultivada (estimada nunhas 672.291 hectáreas), o recultivo total dos terreos abandonados suporía un incremento en torno ao 76%, mentres que o recultivo só das terras abandonadas aptas para colleitas suporía un incremento da superficie agraria en torno ao 16%.

O impacto global da recuperación desas terras para a agricultura representa unha media de arredor do 1% do valor engadido bruto total da economía galega

Os investigadores da USC e UVigo calculan que a produción total xerada polo recultivo deses terreos abandonados ascendería a 413,3 millóns de euros/ano e o incremento resultante do VAB agrario galego roldaría os 264,5 millóns de euros/ano, o que suporía un incremento relativo do 14,4% e un impacto directo sobre o VEB total autonómico do 0,49%.

Os efectos totais (directos e indirectos) a curto prazo do recultivo de terras abandonadas sobre o conxunto da economía galega sería moi positivo, polos seus efectos multiplicadores noutros sectores. En concreto, calculan que o impacto na produción total da economía galega sería de entre case 700 millóns e máis de 1300 millóns de euros. De xeito que “o impacto total (directo máis inducido) sobre a produción da economía galega a curto prazo é unhas 1,7 veces maior que o incremento da produción agraria”, detallan.

E o impacto total sobre o VEB autonómico foi cuantificado en entre máis de 350 millóns e case 600 millóns de euros.

“Este impacto global derivado do choque inicial representa unha media de arredor do 1% do VEB total da economía galega. A maior parte deste incremento concentraríase no crecemento directo e inducido do VEB do sector agrario”, explican.

Finalmente cuantificaron o emprego total que se crearía na economía galega como consecuencia do incremento da produción en distintos sectores. Os expertos obtiveron un impacto medio no emprego duns 10.000 novos postos de traballo (un intervalo de entre 6.902 e 13.515 empregos). “Estas cifras supoñen máis do 1% do emprego total autonómico (concretamente un 1,2%)”, destacan.

 O recultivo de terras abandonadas tería un “efecto económico total maior polo efecto multiplicador noutros sectores económicos”

Isto, a curto plazo. Porque os autores tamén comprobaron que o impacto total a longo prazo sobre o VEB total autonómico sería de 1.635 millóns de euros/ano (un aumento do 3,08%).

En definitiva, “o recultivo de terras abandonadas pode aumentar significativamente o VEB (efecto directo) do sector agrario” galego e tería un “efecto económico total maior polo efecto multiplicador que un aumento da produción no sector agrario provocaría noutros sectores económicos”, salientan os autores do estudo. Con todo, matizan, “aínda que o efecto sobre o conxunto da economía galega sería perceptible, seríao máis a nivel local”, favorecendo o desenvolvemento de concellos rurais.

Como sinalan os investigadores, “a validez destes resultados depende do suposto de que 1) se poderían mobilizar correctamente todos os recursos económicos e laborais necesarios para iniciar o cultivo ou o pastoreo de todas as terras adicionais e 2) a demanda de terra do sector agrícola sería suficiente para absorber a oferta adicional de terreo”.

LEI DA XUNTA

Neste punto, os investigadores destacan a Lei de recuperación da terra agraria de Galicia, aprobada pola Xunta o 14 de maio de 202, a cal, explican, “establece unha combinación de normas de zonificación, sistemas de información sobre mercados de terras, creación de departamentos administrativos especializados na facilitación de acordos en materia de dereitos de propiedade e instrumentos xurídicos para a regulación dos dereitos de propiedade, co fin último de promover a recultivar terras abandonadas”.

A motivación, engaden, é dobre: ​​“Mellorar a viabilidade económica do sector agrario ao mesmo tempo que a sustentabilidade ambiental, reducindo a intensidade gandeira nalgunhas zonas; e reducir o risco de incendios forestais coa redución e fragmentación global da biomasa total sobre o terreo”.

Segundo a propia Consellería do Medio Rural, esta lei facilitará superficie a quen a desexe traballar, dando seguridade xurídica e rendibilidade a propietarios e interesados no seu aproveitamento.

A norma recolle o marco xeral para a xestión da terra agroforestal, a súa ordenación de usos e o fomento da súa recuperación. O fin que se persegue é poñer a producir as terras arestora abandonadas e infrautilizadas e aportarlle base territorial suficiente a aquelas explotacións existentes que a precisan. Así, o conselleiro, José González, definiu a norma como “unha caixa de ferramentas para tratar de acadar o obxectivo fundamental de poñer en valor a nosa terra”.

Ademais, José González salientou que a lei promove a continuidade das explotacións e a boa xestión das terras que as conforman. Todo isto espera que faga posible anticiparse aos lumes forestais, traballar pola recuperación demográfica e polo asentamento no rural, e mellorar a calidade de vida da poboación.

A Lei de recuperación da terra agraria de Galicia busca, entre outros obxectivos, poñer a producir as terras arestora abandonadas e infrautilizadas

O titular de Medio Rural sinalou que con esta norma contémplanse solucións á dispersión e ao pequeno tamaño das parcelas, que comporta dificultades técnicas para o cultivo mecanizado. Ademais, recordou que o enorme grao de descoñecemento da titularidade dos predios complica os procesos de mobilización, polo que a lei facilitará moito neste caso a súa xestión.

O conselleiro puxo en valor, ademais, o alto grao de consenso acadado na elaboración da lei e lembrou, neste sentido, que na súa tramitación incorporáronse case 300 emendas dos grupos parlamentarios. Así, definiu o texto legal como “de país, de Galicia”, moi específico da nosa terra, para o que tamén fixeron achegas organizacións profesionais agrarias, colexios profesionais e todos os axentes implicados do sector primario. Con todo, o PSdeG abstívose e o BNG votou en contra da nova lei.

A lei prevé medidas xerais para promover a recuperación e posta en valor da terra agraria, tales como axudas públicas, liñas de crédito bonificadas e outros instrumentos financeiros (sobre todo, préstamos garantidos cofinanciados por fondos europeos estruturais e de investimento) e contratos temporais de xestión pública.

Así, incorpora incentivos fiscais en impostos que xestiona a Xunta e contempla tamén propoñer ao Estado medidas fiscais específicas para incentivar a mobilización. Dentro delas, resaltan as relativas á imposición sobre a renda das persoas físicas e xurídicas para favorecer o arrendamento das parcelas rústicas ao Banco de Terras e a transmisión ou arrendamento dos predios que se incorporen aos polígonos, ás aldeas modelo ou ás agrupacións de xestión conxunta. Tamén, incentivos fiscais a prol da incorporación de axentes promotores aos mecanismos de mobilización, así como nos tributos estatais que afecten ás permutas en solo rústico.

POLÉMICA CO GOBERNO CENTRAL

O pasado mes de setembro, a comisión bilateral entre Xunta e Estado acordou iniciar negociacións para resolver discrepancias en relación coa Lei galega de recuperación de terra agraria, que entrou en vigor en maio de 2021.

O Goberno central mantén discrepancias coa Xunta sobre 44 artigos da normativa autonómica

Estas discrepancias gardan relación con 44 artigos, entre eles: 8 (sobre o réxime xurídico e fiscal da Axencia Galega de Desenvolvemento Rural); 13 (sobre a Comisión Técnica de Prezos e Valores); 14 (o Banco de Terras); 19 (investigación da titularidade); 20 (revisión xeométrica e topográfica de leiras); 21 (actualización de datos catastrais); 27, 28 e 30 (elaboración, aprobación e modificación do catálogo de chans agropecuarios e forestais).

A listaxe dos artigos a debater prosegue con case todos os relativos ao procedemento de aprobación de polígonos agroforestais, así como coas aldeas modelo e as medidas financeiras de recuperación de terras.

O TERRITORIO CON MÁIS ABANDONO DE TERRAS AGRÍCOLAS

Un estudo de investigadores do Centro Común de Investigación (Joint Research Centre - JRC) da Comisión Europea e do Departamento de Enxeñería  Cartográfica, Xeodesia e Fotogrametría da Universidade Politécnica de Valencia, publicado en 2020, advertiu de que Galicia será o territorio máis afectado en España polo abandono de terras agrícolas de aquí ao ano 2030. As catro provincias galegas sitúanse entre as cinco que máis porcentaxe de terreo agrícola perderán, segundo os datos desta investigación.

Espérase que Lugo sexa a provincia máis afectada en todo o Estado, “con case 80 mil hectáreas de terra abandonada, seguida da Coruña e Ourense”

Os resultados das súas análises revelan que se esperan “importantes procesos de abandono” en Galicia, Asturias Cantabria, País Vasco, Navarra, Aragón, Murcia e as provincias de Almería, Alacante e Málaga.

“Sobre a base das expectativas de abandono máis altas, é posible distinguir dous grupos claros en España: noroeste e norte, e sueste de España”, resumen os autores do estudo, no que “se confirma que se espera que Galicia enfronte os maiores desafíos en España”, sendo Lugo a provincia máis afectada en todo o Estado, “con case 80 mil hectáreas de terra abandonada, seguida da Coruña e Ourense”.

“É probable que Galicia, en particular, A Coruña, Lugo e Ourense, enfronten o maior abandono absoluto e relativo de terras agrícolas, sendo as tres únicas provincias en España ameazadas polo abandono de máis do 30% da área agrícola utilizada”, concretan os científicos.

As catro provincias galegas sitúanse entre as cinco máis afectadas en termos porcentuais de abandono sobre o total da área agrícola utilizada, lideradas por Lugo, co 44,2 %, seguida da Coruña (41,9 %) e Ourense (30,2 %). En cuarto lugar está Guipúscoa (29 %) e no quinto posto, Pontevedra (25,9 %).

Comparte esta noticia
¿Gústache esta noticia?
Colabora para que sexan moitas máis activando GCplus
Que é GC plus? Achegas    icona Paypal icona VISA
Comenta