Os últimos fusilados por Franco

Embarquei no porto de Bos Aires o 27 de setembro de 1975. Era a primeira vez que volvía ao meu país (Galicia), despois de ter emigrado coa miña nai en 1954.

Por Lois Pérez Leira | Bos Aires | 30/09/2023

Viñeron a despedirme varias ducias de amigos, todos eles militantes. da mocidade comunista. Dende o barco saudei aos meus compañeiros e aos meus seres queridos que axitaban os seus panos brancos. De súpeto puxéronse a cantar a coro: Que morra! Déixao morrer!... Coa miña emoción, non entendía o porqué das súas cancións. Ata que pasaron uns minutos e un mariñeiro da tripulación -que anos despois descubrín que era un comunista galego- subiu a unha estrutura metálica do barco e pronunciou un discurso: Franco morre, é a vergoña de España! Alí entendín o que pasaba. Daquela foron fusilados dous mozos de Vigo coma min, Xosé Humberto Baena e José Luis Sánchez Bravo. Ese mesmo día tamén foron fusilados Ángel Otaegui, Ramón García e Juan Paredes.

Nunha carta aos seus pais, Baena dirálles: 'Que a miña morte sexa a última ditada por un tribunal militar'.

Estes foron os últimos asasinatos do ditador, pouco despois de morrer impunemente.

O barco atracou en Vigo o 12 de outubro. Non tardei en contactar co Grupo da Roda. Por casualidade na vida coñecín moitos amigos de Baena. Estaba na mesma casa na que levaba un tempo agochado, no piso dos pais de Luis e Suso Vaamonde. Despois coñecín a cervexaría “El Laurel” na que traballara Baena servindo cervexas. Anos despois realicei a mesma tarefa no mesmo lugar. Tiven que vivir a morte do ditador onde unha parte da poboación choraba de medo e celebramos co mellor viño do país, polo casco vello de Vigo. Lembro cando suspenderon a conferencia de Celso Emilio Ferreiro na Caixa de Aforros Vigo e Neira Vilas no Mercantil. Foron os últimos golpes da longa ditadura.

Despois virá a transición pactada e a democracia traizoada. A monarquía herdada. A sociedade de benestar disfrazada. Mentres, Humberto Baena segue esquecido e o alcalde de Vigo mantén erguido e impune o monumento fascista do Monte do Castro.

O cantante Luis Eduardo Aute inmortalizou esta traxedia coa canción Al Alba.

A cidade de Vigo ten unha débeda pendente con Baena e Bravo, dous revolucionarios que estarán sempre na nosa memoria. Quizais unha rúa ou lugar público debería levar o nome destes dous vigueses que deron a vida pola democracia.

Al Alba

Si te dijera, amor mío

Que temo a la madrugada

No sé qué estrellas son éstas

Que hieren como amenazas

Ni sé qué sangra la luna

Al filo de su guadaña

Presiento que tras la noche

Vendrá la noche más larga

Quiero que no me abandones

Amor mío, al alba

Al alba, al alba

Los hijos que no tuvimos

Se esconden en las cloacas

Comen las últimas flores

Parece que adivinaran

Que el día que se avecina

Viene con hambre atrasada

Presiento que tras la noche

Vendrá la noche más larga

Quiero que no me abandones

Amor mío, al alba

Al alba, al alba

Miles de buitres callados

Van extendiendo sus alas

No te destroza, amor mío

Esta silenciosa danza

Maldito baile de muertos

Pólvora de la mañana

Presiento que tras la noche

Vendrá la noche más larga

Quiero que no me abandones

Amor mío, al alba

Al alba, al alba

Luis Eduardo Aute Gutierrez

Naceu en Vigo en 1953, emigrando á Arxentina cos seus pais sendo aínda un neno. En 1990 retorno definitivamente a Galicia, especializándose en temas migratorios. Durante estes últimos anos escribiu numerosos libros sobre a emigración galega e impartiu distintas conferencias en distintos países do mundo. Nos últimos anos se dedicou ao documentalismo sendo director de 18 documentais. Na actualidade é o secretario xeral de Nova Esquerda Socialista, organización que participa do Novo Proyecto Común. Foi distinguido en numerososa oportunidades, sendo nomeado cidadán ilustre da cidade de Salvador de Bahia.