España expón unha oficialidade parcial do galego en 2027 para convencer á UE

A última proposta do Goberno para convencer aos seus socios europeos de que permitan o recoñecemento do catalán, eúscaro e galego como linguas oficiais na UE expón a súa oficialidade desde 2027, aínda que cunha implementación parcial, xa que a partir desa data unicamente se traducirían de toda a lexislación comunitaria os regulamentos do Consello e do Parlamento Europeo, o que na última lexislatura supuxo menos do 3 % de todos os actos xurídicos.

Así, a oferta sobre a mesa dos 27, segundo puido saber Europa Press, propón unha modificación do marco lingüístico para ampliar o paraugas ás tres linguas cooficiais a partir de 2027. A reforma incluiría unha "derrogación" inmediata pola que as institucións da UE non estarán obrigadas a redactar todos os seus actos lexislativos nin a publicalos no Diario Oficial da UE en catalán, eúscaro e galego. Os Vinte e sete deberán abordar como moi tarde nun prazo de catro anos a revisión da derrogación para decidir se se pon fin á mesma e todo cambio decidirase de novo por unanimidade.

A proposta matiza que este freo non afectará os regulamentos, é dicir, ás normas que, a diferenza doutros actos xurídicos como as directivas, son de aplicación directa en toda a UE e non necesitan transposición nacional. Segundo as estatísticas da UE, na última lexislatura, tramitáronse un total de 12.065 actos xurídicos dos que o 2,6 % (316) foron regulamentos.

Ademais, para superar as reservas dos países con dúbidas sobre o custo da reforma, o Goberno engade unha declaración na que afirma que será España quen asuma todos os custos da oficialidade do catalán, eúscaro e galego, aínda que non pon polo momento unha cifra do que suporía. Este compromiso figura como un considerando, fronte ao marco actual, que establece que a oficialidade corre a cargo das arcas comunitarias.

A falta dun plan detallado de como aplicar na práctica o paso de 24 a 27 linguas oficiais, España apunta que "nos próximos meses" e "antes de que se aplique o acordo" coordinarase coas institucións da UE para presentar ao Consello unha proposta dos recursos materiais, técnicos e humanos necesarios para "non aplicar ou reducir gradualmente" a derrogación prevista no regulamento para cada unha das tres linguas.

DECISIÓN POR UNANIMIDADE O MARTES

O asunto mantense na axenda como punto para "adopción" no Consello de ministros de Asuntos Xerais da UE do martes, 27 de maio, aínda que se trata dunha reforma que require a unanimidade dos Estados membro e expón dúbidas legais e financeiras non resoltas para varias delegacións, segundo indicaron a Europa Press distintas fontes diplomáticas.

Neste contexto, o Goberno presentou aos embaixadores o pasado mércores un documento máis detallado que os que circularon desde que España presentou a petición por primeira vez en setembro de 2023, coa única petición de modificar o regulamento de linguas para incluír as tres cooficiais en España. Agora, a petición segue sen cultivar os apoios suficientes pero o Goberno elevou a presión ás capitais, segundo un alto diplomático europeo, que concede que o asunto é "moi sensible" e que transcende as negociacións en Bruxelas.

A unanimidade esixe que ningún país se pronuncie en contra, pero a abstención de delegacións non impediría que se tomase unha decisión; tampouco é definitivo que se vaia a producir a votación xa que hai marxe para que a axenda modifíquese sobre a marcha.

ESPECIFICIDADES DO CASO ESPAÑOL

O texto presentado, segundo puido saber Europa Press, non menciona a idea de empezar pola oficialidade do catalán e deixar para máis tarde a do eúscaro e galego, como expuxo o Goberno nunha fase anterior de negociación, e expón outra forma de progresión: empezar pola tradución de regulamentos desde o 1 de xaneiro de 2017 e deixar para unha revisión posterior, en 2031, se modificar a derrogación sobre o resto de documentación.

Nos primeiros debates a nivel técnico e de embaixadores, a proposta española chocou coa opinión negativa dos servizos xurídicos do Consello, que expresaron oralmente as súas dúbidas respecto da base xurídica dunha reforma nos termos en que se expón esta, segundo confirmaron fontes europeas. Con todo, o ditame negativo do servizo legal non impide unha decisión dos Vinte e sete.

A falta dunha avaliación de impacto sobre o custo e as implicacións prácticas e legais da reforma que pide España foi ata agora un dos principais escollos para os preto dunha decena de países que expresaron dúbidas nos debates de preparación, incluídos Francia e Italia polo seu impacto financeiro e como deixar claro que será España quen asuma o custo.

En decembro de 2023, a Comisión Europea ofreceu unha estimación de 132 millóns de euros ao ano (44 millóns por lingua) pero avisou de que era un cálculo moi preliminar baseado unicamente na experiencia previa do gaélico. No caso do gaélico, Irlanda solicitou a súa inclusión en 2005 e foi adoptado en 2007, aínda que non obtivo o seu status pleno ata o 1 de xaneiro de 2022 porque Dublín solicitou unha aplicación gradual ante a dificultade de traducir todos os documentos ao gaélico.

Tampouco gusta a países como os bálticos, con minorías lingüistas rusas, o risco a abrir a "caixa de Pandora" e que este cambio sente un precedente que lles comprometa despois. A estes medos, o Goberno insiste nas especificidades do caso español e as súas linguas cooficiais, recollidas na Constitución, desde antes da súa entrada na UE, e de uso tanto no Congreso como no Senado. Outro argumento de peso é que España traduciu hai anos os Tratados ao tres linguas cooficiais e que xa traduce ás mesmas moita da súa lexislación, incluído ao traspor normativa comunitaria.

Ademais, expón que nunha declaración adxunta á reforma do regulamento o Consello estableza que toda petición futura doutra lingua "será avaliada sobre a base do caso por caso e deberá cumprir criterios estritos", entre eles que sexa historicamente orixinario do país que o solicita e que o seu status estea recoñecido na Constitución do Estado membro durante polo menos dúas décadas.

Bandeira da Unión Europea (UE) | Fonte: XUNTA DE ANDALUCÍA - Arquivo