(Análise) Así son os montes que están ardendo en Galicia: unha paisaxe marcada polo eucalipto e a vulnerabilidade forestal

Nos últimos días, Galicia está a sufrir grandes e moi graves incendios forestais, con miles de hectáreas calcinadas en distintas comarcas. As imaxes obtidas polo Galicia Confidencial a través do visor do Inventario Forestal Continuo de Galicia e da observación satelital permiten radiografar con detalle que tipos de cobertura vexetal predominan nas zonas afectadas. Nun intre no que o debate sobre a expansión do eucalipto --e os seus efectos sobre a biodiversidade, o solo e o risco de incendio-- está máis vivo ca nunca, a análise visual e cartográfica destes lumes recentes axuda a comprender por que determinadas áreas arden con maior facilidade e recorrencia.

METODOLOXÍA

Para esta análise cruzáronse imaxes satelitais recentes cos mapas de coberturas de alta e media resolución do Inventario Forestal Continuo de Galicia, que clasifica o territorio en categorías como: eucalipto, coníferas, frondosas, cultivos ou pastos, matogueiras, solo espido, áreas urbanizadas, auga e superficies recentemente cortadas --distinguindo a orixe da masa talada-- e superficies recentemente queimadas. O obxectivo: observar as coberturas dominantes nas zonas afectadas polos grandes incendios recentes e relacionalas coa dinámica de propagación do lume.

OBSERVACIÓNS POR ZONA

• Miñortos (Porto do Son) - 28,3 hectáreas: Importantes plantacións de eucalipto, con presenza secundaria de coníferas. O mosaico forestal é reducido, predominando monocultivos de crecemento rápido preto da costa, o que facilita unha alta continuidade do combustible vexetal.
• A Graña, Brantuas e Cospindo (Ponteceso) - 470 hectáreas: Paisaxe dominada maioritariamente por eucaliptos, con coníferas intercaladas. A homoxeneidade da masa forestal incrementa a velocidade de propagación do lume, e a súa proximidade a zonas habitadas aumenta o risco para as persoas.
• Pesqueiras (Salvaterra de Miño) - 47 hectáreas: Predominan coníferas, con eucaliptos dispersos ou agrupados en pequenas plantacións. Importante presenza de cultivos e pastos, o que introduce certo mosaico que pode frear a propagación, aínda que non a detén por completo.
• Xil (Meaño) - 82,89 hectáreas: Fóra das áreas ocupadas por viñedos, a especie dominante é o eucalipto. A falta de diversidade estrutural no monte incrementa a vulnerabilidade ante o lume.
• San Millao (Cualedro) - 97,27 hectáreas: Zona con gran proporción de solo espido debido a incendios recorrentes. Nas áreas onde se recupera a vexetación, domina a matogueira. A ausencia de arboredo maduro e a vexetación baixa de fácil ignición favorecen a reincidencia dos lumes.
• O Couto (A Cañiza) - 300 hectáreas: Abundantes plantacións de eucalipto arrodeadas por coníferas. A alta inflamabilidade de ambas especies e a continuidade de combustible son factores de risco moi elevados.
• Rebordechau (Vilar de Barrio) - 34 hectáreas: Zona maioritariamente ocupada por frondosas, con coníferas e amplas áreas de matogueiras. Este patrón máis diverso tende a ralentizar a propagación, aínda que a presenza de matogueiras secas segue a ser un factor de perigo.
• Terroso (Vilardevós) - 570 hectáreas: Área que arde recorrentemente cada ano. Gran parte do terreo está espido ou cuberto por matogueiras, con algúns cultivos e pastos. A ausencia dun manexo forestal preventivo perpetúa o ciclo de destrución e rexeneración incompleta.

CONCLUSIÓNS

• Predominio do eucalipto e coníferas en zonas críticas: Na maioría dos incendios analizados, o eucalipto é a cobertura forestal dominante ou copartícipe xunto con coníferas. Ambas especies, de crecemento rápido e alta inflamabilidade, favorecen a propagación do lume, especialmente cando se plantan en grandes extensións sen interrupcións vexetais.
• Monocultivos forestais e alta vulnerabilidade: A homoxeneidade da paisaxe forestal, sen franxas de freo naturais ou cultivadas, facilita que o lume percorra grandes distancias en pouco tempo. A falta de mosaicos agroforestais é un problema recorrente.
• Áreas que arden recorrentemente quedan atrapadas nun ciclo de degradación: En concellos como Cualedro ou Vilardevós, os lumes son tan frecuentes que impiden a rexeneración do monte, deixando o terreo espido ou cuberto de matogueiras, que, á súa vez, son o combustible rápido para os novos lumes.
• Zonas con máis frondosas amosan maior resiliencia: Onde as frondosas caducifolias (carballos, castiñeiros, bidueiros...) ocupan boa parte do territorio, a velocidade de propagación do lume é menor, o que dá máis marxe á extinción.
• A xestión forestal é clave: O problema non é unicamente a especie, senón a combinación de monocultivos, abandono da xestión e falta de cortalumes efectivos. Sen un plan de ordenación integral, as plantacións seguirán actuando como combustible masivo nos meses de maior risco de incendios.

QUE SE ESTÁ A FACER MAL?

O eucalipto tense convertido nun símbolo da tensión entre aproveitamento económico e risco ambiental en Galicia. As imaxes do Inventario Forestal Continuo non deixan lugar a dúbidas: boa parte das zonas que arden --e volven arder-- están cubertas por plantacións de especies de alta inflamabilidade. A pregunta xa non é se estas especies deben ter un papel no monte galego, senón en que condicións, extensión e baixo que sistema de xestión. Sen un cambio no modelo forestal que prime a diversidade, a prevención e a resiliencia, Galicia seguirá vendo cada verán como se repite o mesmo patrón de lume e perda.

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Una publicación compartida de Galicia Confidencial (@galicia_confidencial)