(Vídeo) Así son as Torres do Oeste: o bastión galego que freou o avance dos viquingos ata Santiago

Onde o río Ulla se entrega á ría de Arousa e a terra semella confundirse coa auga en marismas verdes e traizoeiras, álzanse aínda os restos dunha vella fortaleza. Son as coñecidas como Torres do Oeste, vixilantes de pedra que se negan a caer de todo. Dende os seus alicerces, as marismas ábrense en mil camiños entre xuncos e canais, coma se a propia natureza tecese trampas contra os invasores. Hoxe semellan ruínas tranquilas, case humildes. Pero fai máis de mil anos, estas torres foron fronteira, bastión e escudo. Aquí librouse unha guerra silenciosa que non aparece nos grandes libros de Historia, pero que merece ser lembrada. Aquí, en Catoira, Galicia resistiu a furia do Norte.

A AMEAZA VIQUINGA: LUME SOBRE O ATLÁNTICO

Durante os séculos IX e X, os viquingos surcaban as costas europeas nos seus drakkars, veloces embarcacións de guerra con cabezas de dragón. Buscaban saqueo, ouro, esclavos... e, ás veces, unicamente gloria. Galicia non foi a excepción. As rías eran entradas ideais para as súas naves, e o camiño fluvial do Ulla abríalles paso directo cara Santiago de Compostela, o corazón espiritual do reino cristián do norte peninsular. Para os escandinavos, saquear as reliquias do Apóstolo tería sido un golpe simbólico descomunal. E non viñeron intentalo só unha vez: viñeron moitas.

AS TORRES DO OESTE: O MURO CONTRA A MAREA

No século IX, baixo o reinado de Afonso III O Magno, levantouse neste punto estratéxico unha fortaleza para protexer o acceso fluvial a Compostela. Era unha posición clave: calquera nave que quixese remontar o Ulla, tiña que pasar por alí. Co tempo, o complexo reforzouse, especialmente baixo o pulo do arcebispo Xelmírez, no século XII, un home de igrexa que entendía a guerra. Construíu novas defensas e reorganizou a resistencia fluvial, cunha pequena frota ao servizo do bispado: era a precursora dunha mariña de guerra galega, feita de galeiras, ballesteros e vixilancia constante. Dende estas torres, controlábanse as mareas, observábanse os ventos e disparábanse sinais de lume e fume para alertar a Santiago.

ARQUITECTURA DE GUERRA: DEFENSA GALEGA

A fortificación chegou a ter sete torres formando un recinto elíptico con capela central. Hoxe só dúas das sete torres seguen en pé. Doutras dúas quedan as ruínas. Unha das poucas referencias históricas claras a estas torres vencéllase á batalla do ano 968. Segundo o Cronicón Iriense, esa primavera chegou unha frota de máis dun cento de drakkars liderada polo caudillo Gunderedo. Aínda que o bispo Sisnando Menéndez organizou unha defensa en Fornelos, foi mortalmente ferido, e os viquingos lograron avanzar. Aínda que non foi un triunfo total, a resistencia en Catoira impediu que Santiago fose saqueada noutras ocasións posteriores mediante o sistema defensivo do Castellum. Nestas torres tamén se achou o chamado Crismón da Vitoria, símbolo de triunfo que repousa no Museo de Pontevedra.

AS BATALLAS: MITOS, LENDA E VERDADE

Non queda constancia escrita de todas as batallas, pero si a lenda, o eco, a festa... Cada primeiro domingo de agosto, as augas do río Ulla volven tremer coma hai mil anos e Catoira revive aquela resistencia na súa famosa Romaría Viquinga, declarada festa de Interese Turístico Internacional no 2002: os veciños vístense de guerreiros nórdicos e galegos, recrean desembarcos e celebran entre viño, historia e orgullo. É a homenaxe dun pobo a quen defenderon estas terras e a quen morreron intentando que non as conquistasen. Esta romaría celébrase dende 1960, e dende aquela medrou tanto que nela tamén participan grupos de recreación histórica chegados de toda Europa --Noruega, Dinamarca, Suecia, Irlanda...--.

LEGADO E SILENCIO DE PEDRA

Hoxe só quedan algúns muros e torres envoltos en vexetación. Pero aínda así, as Torres do Oeste conservan unha aura poderosa. Camiñar entre as súas pedras é imaxinar o medo, a agarda, o son do corno alertando do inimigo, o brillo das espadas na néboa. As marismas seguen alí, ás veces ocultas baixo a ilusión de terra firme. Como a historia mesma, o que semella quedo garda correntes fondas. Este recuncho natural, de invaliable valor ecolóxico, foi testemuña dun pasado do que hoxe só nos chegan os ecos. Estas marismas son as que verdadeiramente saben como aconteceron os feitos.

CATOIRA HOXE: PAISAXE E MEMORIA

A contorna das Torres do Oeste está hoxe acondicionada coma un parque histórico-natural. Pasarelas de madeira atravesan as marismas, paneis informativos contan parte da súa historia e, dende os miradoiros, pódese observar a ría tal e como a vían os antigos vixías medievais. Pero a verdadeira historia está no aire. No silencio que rodea as torres cando o vento cala e un se atreve a pechar os ollos. Entón, tal vez, poida imaxinarse o remo golpeando a auga... e o eco dunha batalla que Galicia nunca esqueceu.

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Una publicación compartida de Galicia Confidencial (@galicia_confidencial)