(Vídeo) Así queda un monte despois do lume: a ferida negra que tardará anos en sanar

O silencio pesa. Apenas roto polo chío leve dalgunha póla que, sen forza para sosterse, cede e cae sobre un chan cuberto de cinza. A zona cero do incendio espállase coma un deserto gris e negro, un lugar onde hai só uns días a vida era densa, verde, húmida... Agora, todo está tinguido da mesma cor: a da morte rápida e abrasadora que impón o lume. A fotografía desta paisaxe non é só unha imaxe: e unha advertencia. Árbores que durante décadas resistiron ventos e chuvias, sen moverse nin un metro, sen pedir nada, caeron sen que ninguén puidese salvalas. Sen velo nin comelo, coma se fose unha condea arbitraria (ou intencionada), o monte foi arrasado. Entre eles, os eucaliptos --esa especie foránea que tantas veces alimenta o debate arredor da xestión forestal-- arderon cunha facilidade temible, avivando as chamas cos seus aceites inflamables e proxectando lapas a varios metros de distancia polas súas copas. A discusión sobre o seu papel na propagación dos lumes volve inevitablemente á palestra.

Pero o lume non só rematou coas árbores. Levou fogares invisibles. Tobeiras, niños, corredores biolóxicos, refuxios de espesor... Todo o que formaba a complexa trama da vida neste ecosistema. Algúns animais puideron fuxir: corzos desorientados correndo cara zonas abertas, aves fuxindo en bandadas, réptiles buscando ocos onde agocharse... Outros non correron a mesma sorte. Non tiveron esa oportunidade. A perda é silenciosa, pero séntese en cada recuncho. Durante horas, as chamas avanzaron cunha velocidade que non dá marxe á reacción. O aire volveuse irrespirable; a calor, insoportable mesmo na distancia. Veciños e brigadas forestais loitaron contra un inimigo que se alimenta de cada ráfaga de vento. Cada minuto que pasaba, o lume escribía unha páxina máis desta traxedia, coa tinta negra do fume e a cinza. E, cando por fin se deu por controlado o lume, a devastación xa estaba feita.

Hoxe, camiñar por aquí é camiñar sobre cicatrices abertas. Non poremos un nome concreto a este lugar, porque é a estampa que se repite en todos e cada un dos lumes declarados nos últimos dez días ao longo e ancho de toda Galicia. A cinza levántase con cada paso e o cheiro a queimado métese na roupa, no pelo, nos pulmóns... É un cheiro que non se esquece, porque non é só fume: é a pegada material do que perdemos. O verde desapareceu e a paleta agora é monocroma: troncos negros, terra gris, pólas retortas. A reflexión é inevitable. O monte non é só un conxunto de árbores, é un sistema vivo no que cada elemento --dende o musgo que cobre unha pedra ata a águia que sobrevoa o val-- cumpre un papel. E cando unha parte arde, o equilibrio racha. Nun territorio onde a planificación forestal leva décadas sendo obxecto de controversia, o lume convértese en xuíz e verdugo, expoñendo as consecuencias de apostar por monocultivos inflamables e relegar a diversidade.

Pero esta imaxe negra non é só resultado dun fenómeno natural. É tamén o reflexo dun problema humano, enquistado dende hai anos e ao que non se lle poñen solucións de fondo. Falta unha estratexia real para previr e xestionar os lumes, e sobran os discursos que se acenden unicamente cando as chamas xa fixeron o seu traballo. A combinación de abandono rural, intereses económicos e desidia política crea un caldo de cultivo perfecto para que o lume sempre atope a súa oportunidade. E mentres as institucións se enredan en culpas cruzadas, o monte arde unha e outra vez, e con el arde tamén a confianza da xente en que algo cambiará. A sensación de impotencia medra nas aldeas, onde cada verán se vive coa incerteza de se as chamas volverán a asomar polo horizonte. Os que traballan na terra saben que non é só cuestión de azar: hai mans que prenden mechas, hai intención detrás de moitos focos. Mentres tanto, o investimento en limpeza de montes segue sendo insuficiente, os cortalumes descóidanse e os plans de reforestación rara vez inclúen esspeciess autóctonas que poidan frear a voracidade das chamas.

Así, a paisaxe convértese nun taboleiro de combustible agardando a chispa que, tarde ou cedo, alguén fará saltar. Quizáis, dentro duns meses, os primeiros brotes verdes tenten abrirse paso entre a cinza. A natureza ten unha capacidade de resiliencia admirable, pero iso non debe servir de consolo fácil. O que se perde nun incendio tarda décadas en retornar, e hai danos --os xenéticos, os de especies protexidas, os vínculos invisibles entre flora e fauna-- que son, sinxelamente, irreparables. Mentres tanto, esta paisaxe ennegrecida queda coma testemuña. Un recordatorio de que o monte, cando se coida, dános sombra, aire limpo, auga e vida. E de que, cando o descoidamos, convertémolo nunha bomba de reloxaría. Porque o lume non perdoa. O máis duro de todo é saber que, as chamas non xorden por azar na maioría das ocasións: alguén as provoca, acendendo cun xesto calculado unha traxedia que despois non se pode apagar. E esa é unha verdade incómoda que, mentres non se enfronte con valentía, seguirá deixando en Galicia máis paisaxes negros ca verdes.

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Una publicación compartida de Galicia Confidencial (@galicia_confidencial)