Por Xosé Antonio Pena | Compostela | 26/03/2021 | Actualizada ás 18:35
Naqueles casos en que pretendemos facer referencia a unha situación, que temos normalmente por negativa ou prexudicial, na que existe un proceso bidireccional no cal unha parte A é o mesmo tempo causa e efecto dunha parte B, e viceversa, de xeito tal que ou ben se rompe esa cadea ou non hai solución posible para a dita situación, en castelán emprégase basicamente a paremia la pescadilla que se muerde la cola, paremia da que tamén adoitan botar man moitos galegofalantes facendo unha mínima adaptación: *a pescadilla que se morde a cola (onde temos un barbarismo léxico constituído pola voz pescadilla –dado que a nosa forma máis común, e que forma parte do elenco normativo, é carioca– e mais un castelanismo sintáctico materializado na existencia do pronome reflexivo indirecto se, fenómeno este que xa trataramos máis polo miúdo no artigo “¡Vaites + substantivo!” ou “¡Vaia + substantivo!”, en troques de “¡Menudo/a + substantivo!”).
Mais en galego temos paremias de noso que dan conta desta mesma significación, como imos ver a seguir:
La pescadilla que se muerde la cola
{= Situación, considerada normalmente negativa ou prexudicial, conformada por un proceso bidireccional no que A é ó mesmo tempo causa e efecto de B, e viceversa, de tal xeito que ou se rompe a cadea ou non hai solución posible para ela.}
A carioca que leva o rabo na boca
A carioca de rabo na boca
Ex.: El estrés y el insomnio, o la pescadilla que se muerde la cola: el primero provoca el segundo, y este último está muchas veces en el origen de aquel.
O estrés e mais o insomnio, ou a carioca que leva o rabo na boca ‡ ou a carioca de rabo na boca: o primeiro provoca o segundo, e este último está moitas veces na orixe daquel.
Ex.: Muchas empresas descartan a los jóvenes por falta de experiencia, pero si ninguna de ellas les da una oportunidad, nunca lograrán tal experiencia. Es la pescadilla que se muerde la cola.
Moitas empresas descartan a xente nova pola súa falta de experiencia, pero se ningunha delas lles dá unha oportunidade, nunca han lograr tal experiencia. Éche a carioca que leva o rabo na boca ‡ a carioca de rabo na boca.
● Mesmo tamén:
O peixe do rabo na boca && O peixe que morde o rabo && A cobra que morde o rabo
● E mesmo, en moitos contextos:
Círculo vicioso && [E MAIS]: Bucle (vicioso) && Espiral (viciosa)
Círculo vicioso && [E MAIS]: Bucle (vicioso) && Espiral (viciosa)
Ex.: O estrés e mais o insomnio, ou o círculo vicioso ‡ ou o bucle vicioso ‡ ou a espiral viciosa: o primeiro provoca o segundo, e este último está moitas veces na orixe daquel.
Ex.: Moitas empresas descartan a xente nova pola súa falta de experiencia, pero se ningunha delas lles dá unha oportunidade, nunca han lograr tal experiencia. Éche un círculo vicioso ‡ un bucle (vicioso) ‡ unha espiral (viciosa).
NOTAS:
1. A paremia a carioca que leva o rabo na boca tamén presenta a variante a carioca, que leva o rabo na boca (sintacticamente, a oración que leva o rabo na boca funciona no primeiro caso como modificador especificativo de carioca –ou sexa, de entre todas as cariocas, o emisor fai referencia só a aquelas que levan o rabo na boca–, mentres que no segundo funciona como elemento simplemente explicativo, mais non especificativo –ou sexa, o emisor interpreta como condición practicamente inherente á carioca a circunstancia de levar o rabo na boca, e simplemente a enuncia como explicándoa, aplicada á xeneralidade das cariocas ou, cando menos, á xeneralidade das cariocas a que se está a referir no seu enunciado–).
2. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes:
- Recolleita propia da oralidade galega.
- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).
- García, Constantino & González González, Manuel (dirs.): Dicionario castelán-galego da Real Academia Galega. Colección Galicia Viva / Real Academia Galega. Fundación Pedro Barrié de la Maza, ano 2004.
- Harguindey, Henrique: “Pescada”. Dentro da colección de artigos do autor para o xornal Nós Diario (antes, Sermos Galiza).
- Soto Arias, María Rosario: “Novas catas no campo nocional dos peixes e outros animais mariños”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 19, 2017, páxs. 97-123. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- VV.AA.: Unha maré de palabras (Contribución ao léxico do Morrazo). Xunta de Galicia–Museo Massó, 2005.
Se tes problemas ou suxestións escribe a webmaster@galiciaconfidencial.com indicando: sistema operativo, navegador (e versións).
Agradecemos a túa colaboración.