Crónica do macroxuízo de Angrois: "Vítimas" e "vilán", máis de medio ano por diante á espera da sentenza final

"As vítimas foron dobremente vítimas. Porque sufriron perdas irreparables, pero en segundo lugar porque viviron este proceso hiperbólico. Viron que o proceso alongábase en busca dese vilán que acompañase ao xuízo ao maquinista".

Así se pronunciaba o avogado do exdirector de seguridade de Adif, Andrés Cortabitarte, ao termo da súa intervención na última sesión do xuízo polo accidente do tren Alvia, que ocasionou 80 mortes e deixou a 145 persoas feridas nas vías, a pouca distancia da estación de Santiago, hai xa unha década.

Pola súa banda, o letrado que exerce a defensa do maquinista Francisco Garzón volveu a alegar este xoves que o seu cliente é unha "vítima" da traxedia. Non o ve "responsable da neglixencia de Adif", que ao seu xuízo foi precisamente pola "falta de análise e xestión do risco intolerable" na curva da Grandeira, xunto ao barrio compostelán de Angrois.

O proceso, que durou case 10 meses desde que se iniciase en outubro do ano pasado, foi cualificado de "hipérbole" tamén por parte do representante da aseguradora de Renfe, QBE, na exposición do seu informe final.

A propia xuíza Elena Fernández Currás, durante as sesións das primeiras semanas, nas que compareceron testemuñas e peritos, queixouse polas valoracións e reflexións emitidas por intervintes, e pediu ás partes que centrasen o caso.

En calquera caso, todas as partes coincidiron en valorar o bo funcionamento deste 'macroproceso', referente para algúns para futuras causas.

OITO ANOS DE INSTRUCIÓN

Con anterioridade, a instrución xudicial prolongouse desde o momento dos feitos, o 24 de xullo de 2013, ata abril de 2021, cando a Audiencia Provincial da Coruña avalou o terceiro peche da investigación. Neste tempo levaron a causa dous xuíces (Luís Aláez e Andrés Lago) e dous fiscais (Antonio Roma e Mario Piñeiro) e foron imputados cargos de Adif, Renfe e a empresa Ineco (de avaliación de riscos), xunto ao maquinista.

Durante eses oito anos, as vítimas, agrupadas nunha plataforma, tiveron unha participación activa con protestas e reunións ante diferentes instancias, actos nos que sempre reclamaron "verdade", "xustiza" e "reparación".

A súa presión foi clave para que o peche non seguise adiante co maquinista como único procesado e tamén, entre outras cuestións, para que a Unión Europea, a través da Comisión e a Axencia Ferroviaria Europea, se pronunciase en contra da investigación oficial realizada polo Estado español.

Ese informe, o da comisión de investigación de accidentes ferroviarios (CIAF), é a única investigación oficial que existe aínda a día de hoxe e responsabiliza do sinistro ferroviario só ao maquinista e ao exceso de velocidade con que chegou á curva.

A "DOBRE VICTIMIZACIÓN"

Neste escenario, un grupo de familiares e afectados polo descarrilamento do Alvia volveu a concentrarse este xoves ás portas do edificio da Cidade da Cultura onde se desenvolveu a vista oral os últimos 10 meses.

A eles referiuse o letrado defensor do exdirector de seguridade de Adif cando dixo que "as vítimas foron dobremente vítimas", pois "viron que o proceso alongábase en busca dese vilán que acompañase ao xuízo ao maquinista".

O procedemento "converteuse", para este avogado, "en buscar e séguese buscando que feitos poden ser atribuídos ao señor Cortabitarte".

Con todo, na fase de responsabilidade civil para reclamar indemnizacións (por 57,7 millóns de euros), os duros testemuños de numerosas vítimas contando a súa experiencia apuntaron noutra liña, ao asegurar que sufriron "dobre victimización", pero polo trato recibido polas institucións españolas. Critican que se producisen "mentiras" e "ocultamentos" por parte de políticos e responsables do por entón Ministerio de Fomento.

Neste sentido, nesta última sesión, increparon de novo ao ex alto cargo acusado, Andrés Cortabitarte, pero tamén aos avogados do Estado, aos que chamaron "mentireiros" e "psicópatas" tanto á súa entrada como á súa saída do xuízo. O fiscal, como a xuíza, chegou á sala por outro acceso, do mesmo xeito que o resto de días.

Dentro, durante as máis de catro horas que durou a sesión, Cortabitarte e Garzón permaneceron sentados a escasa distancia, cada un acompañado do seu avogado, e cruzáronse polos corredores da Cidade da Cultura durante varios recesos. Garzón emocionouse cando o seu letrado lembrou que pediu en varias ocasións perdón ás vítimas e os dous renunciaron a utilizar o dereito á última palabra cando a xuíza llo ofreceu.

PRIMAVERA DE 2024

Cunha causa que acumula máis de 70.000 folios e unhas 200 pezas separadas das vítimas, a sentenza farase esperar varios meses, ata o horizonte da primavera de 2024, segundo fontes xudiciais. Precisamente que se teñan en conta as dilacións indebidas como atenuante é unha das solicitudes da defensa do maquinista, que, con todo, reclama a súa libre absolución, como o avogado do ex alto cargo de Adif.

Todas as partes elevaron a definitivas as súas peticións, con excepción do fiscal Mario Piñeiro, que no último momento retirou a súa acusación contra o exdirector de seguridade de Adif, e só continúa pedindo catro anos de cárcere por imprudencia profesional grave (por 80 homicidios e 145 delitos de lesións) contra o maquinista.

Isto provocou malestar en acusacións populares e particulares, que na súa maioría manteñen a demanda de catro anos tanto para Cortabitarte como para Garzón.

A plataforma de vítimas atribúe o "xiro de guión" a unha "chamada corporativa" da Fiscalía Xeral do Estado, por ser un cargo ao que nomea o Goberno e ao estar a ser xulgado (subliña a asociación) o propio Estado neste proceso. O maquinista recibiu unha chamada telefónica no seu móbil corporativo por parte do interventor cando o tren se aproximaba á estación de Santiago o 24 de xullo de 2013.

Esta conversación e o "descoido" ou "perda de conciencia situacional", que explica o accidente para Avogacía do Estado (que representa Adif) e tamén para o Ministerio Público, non pode ser "a única causa" e concorreu con outras para as vítimas, que, como o avogado defensor do maquinista, consideran que o exdirector de seguridade "non cumpriu a súa obrigación de xestionar o risco" na curva.

O maquinista do tren Alvia accidentado en Angrois en 2013 que deixou 80 mortos, Francisco José Garzón (1d), á súa saída da Cidade da Cultura, a 27 de xullo de 2023, en Santiago de Compostela | Fonte: César Arxina