Expertos avisan de que o cambio climático obriga a cambios na loita contra incendios

O tempo máis seco e cálido durante todo o ano obrigará a Galicia a estudar cambios no dispositivo contra o lume, segundo expertos nesta materia. Durante este mes de outubro, o número de lumes duplicouse respecto de 2016, ao pasar de 123 a 235 este ano, unha cifra que supera amplamente a media do último quinquenio, que se sitúa nos 91,2 lumes, segundo os datos da Consellería de Medio Rural facilitados a Europa Press.

Os especialistas advirten de que se produciu un cambio na tipoloxía dos lumes, máis virulentos a día de hoxe debido ao aumento das temperaturas e a falta de choiva. Os coñecidos como incendios de "cuarta xeración" asócianse a un abandono do rural que fai que a masa forestal quede cada vez máis próxima a núcleos habitados.

Pola súa banda, colectivos ecoloxistas como Greenpeace avisan de que a ampliación das campañas de alto risco durante máis meses "vai ser a dinámica", en palabras de Mónica Parrilla. Actualmente, este período adoita abarcar de xullo a setembro, pero pode prorrogarse a outubro, como é o caso en Galicia, onde este ano se mantén ata finais de mes a prohibición de queimas de restos agrícolas e forestais.

Este alongamento da fase de alto risco será "evidente" para a profesora de produción vexetal na Universidade de Santiago de Compostela Rosa Mosquera, en caso de perdurar cada vez máis as temperaturas ao redor dos 30 graos e a humidade relativa por baixo do 30%.

Se a estes condicionantes se suman ventos por enriba dos 30 quilómetros por hora, segundo alerta, a administración terá que exporse ter un servizo de extinción cos efectivos necesarios "máis tempo".

Con todo, ontes da Consellería de Medio Rural sosteñen que a casuística de condicións extremas e lumes virulentos "sempre se deu, en maior ou menor medida" e sinalan que "non perciben un cambio respecto diso".

En opinión da Consellería de Medio Rural, se algún cambio hai que facer é "de carácter normativo, para loitar contra a actividade dos incendiarios, de forma que se incrementen as penas e se controle especialmente a actividade dos delincuentes reincidentes, para que non poidan campar ás súas anchas polo territorio, sobre todo en situacións de risco alto".

"CADA VEZ MÁIS EXTREMO"

O decano do Colexio de Enxeñeiros Técnicos Forestais de Galicia, Santiago García, avisa de que Galicia vive outonos secos "de sempre". "É un proceso cíclico. O que ocorre é que o cambio climático está a facer que estes fenómenos sexan máis intensos", expón.

Debido a isto, vai haber "unha serie de cuestións" que "van ter que cambiar á forza", entre as que cita a estrutura da propiedade, con parcelas moi pequenas e cuxo dono en ocasións nin é coñecido.

Ante situacións "cada vez máis extremas", este profesional, que foi técnico de helicópteros, indica que o sistema de extinción, "como todo", terá cousas que "mellorar", en canto a persoal e dotacións, pero valora que na actualidade é "francamente exitoso" pois "funciona razoablemente ben".

Na conflitividade laboral si identifica un lastre para o dispositivo, polo que propón a creación dun corpo de xestión de emerxencias, que estea operativo durante todo o ano e poida atender incendios, inundacións e outro tipo de incidencias. Isto sería o "ideal", ao seu xuízo, aínda que admite que o custo económico e a complexidade da súa posta en marcha dificúltano.

A outra pata na batalla contra os incendios, a da prevención, é reclamada por numerosos axentes sociais e económicos. Respecto diso, o decano dos enxeñeiros forestais de Galicia destaca que "a extinción é cara, pero a prevención non é barata", e avoga por facela de maneira "moi selectiva", de forma que o que se protexan sexan os núcleos de poboación.

Para Mónica Parrilla, "todo o que sexa investimento en materia de incendios" será positivo, e Greenpeace demanda que se destinen máis recursos á prevención e ao fomento doutras prácticas para a xestión dos ecosistemas que aparten o lume do medio rural.

Así, pon o foco sobre as queimas controladas para acabar con restrollos, tan habituais en Galicia, e expón buscar alternativas como a súa trituración ou a compostaxe.

A profesora Rosa Mosquera pon sobre a mesa "o paradoxo do lume", e é que os incendios que "apagas hoxe" implican maior cantidade de biomasa no monte para mañá.

Precisamente, a campaña de alto risco deste ano saldouse cunhas cifras de terreo queimado por baixo do que se podería esperar, indica, pero iso "permite que se acumule máis vexetación" e a posibilidade de que chegue un momento no que cando arda sexa "imparable". "Foi o que pasou en Portugal", lembra.

Ante isto, tamén recomenda mellorar a rendibilidade do monte, mediante o uso da biomasa para producir enerxía en plantas e caldeiras.

"SISTEMA POLIVALENTE"

Neste sentido, Paulo Rubido, membro da CIG na empresa pública Seaga, cre de "sentido común" que a Xunta realice modificacións no seu modelo contra o lume, xa que "non pode estar fundamentado na precariedade laboral" con contratos de tres meses.

No caso de Seaga, os seus 500 efectivos foron cesados o día 12 de outubro, unidos aos "436 traballadores de persoal propio da Xunta que terminaron o 1 de outubro", ante "unha situación de posibilidade de incendios que pode ser superior agora que en agosto".

Defende que os traballadores de Seaga deberían ser contratados polo menos durante seis meses para que fagan "un traballo de limpeza forestal e roza", e "no caso de que existan situacións adversas meteorolóxicas derivar esa xente a extinción".

Nesta liña, apunta que "en outubro e novembro xa houbo seca outros anos, e pode chegar febreiro e que se produzan unha chea de incendios", por iso a "a cuestión será ter un sistema polivalente ao que poidas recorrer no caso de que haxa situacións deste tipo".

Con todo, a Consellería de Medio Rural defende que este ano se ampliou a contratación do persoal debido á seca e á situación de alto risco. Neste punto, replica que "non hai ningún tipo de improvisación" e que todo o persoal que loita contra os incendios está "debidamente preparado e formado".

CONTRATACIÓNS DE MÁIS TEMPO E CON LABOR DE PREVENCIÓN

"O cambio climático témolo encima, se non o queremos ver é que estamos cegos". Así o resume o presidente do comité de empresa do Servizo Público de Defensa Contra Incendios Forestais (Spdcif) na provincia de Ourense, Óscar Rodríguez.

Rodríguez expón que hai distritos de Ourense con lumes desde principios de ano, como na zona de Verín. En cambio, a Xunta "improvisa" cun operativo "medio desmantelado" actualmente, con "brigadas en cadro". Pon o exemplo dun lume no distrito XIII esta semana no que "só había un capataz de cinco compoñentes da brigada".

A continuación, reflexiona sobre que "antigamente había tractores que rozaban durante o inverno, a Consellería desfíxose deles e eses traballos danse todos a empresas privadas". E é que "hai traballo para todo o persoal durante todo o ano" e "a xente con traballo durante tres meses non sobrevive".

Por todo iso, avoga por que os contratos de tres meses deben ampliarse a nove, mentres que os de nove meses deben pasar a todo o ano, pois estes últimos "son os que menos hai".