O xacemento de Santomé revela a existencia de talleres artesáns que poderían ser do século IV

As escavacións no conxunto arqueolóxico-natural de Santomé (Ourense) comezaron, de maneira sistemática, no ano 1983, pero a complexidade cronolóxica e cultural do asentamento fai que continúen a día de hoxe. Proba diso son os traballos que se están realizando na zona sur-oeste do castro e que conducen a pensar na existencia de talleres manufactureiros da época tardorromana, sobre o século IV.

O equipo de Breogán Arqueoloxía comezou hai escasos tres meses as escavacións na zona máis descoñecida do xacemento. Todos os achados atópanse agora mesmo na fase de estudo, previa á súa difusión, mediante a musealización e posta en valor.

Tomando como base os antecedentes dunhas catas realizadas no ano 1990, un grupo de nove arqueólogos e restauradores, guiados por Xulio Rodríguez, director do Museo Arqueolóxico de Ourense, propuxéronse resolver as incógnitas duns muros difíciles de interpretar.

A fase de análise permitirá "interpretar todo o que alí apareceu, póndoo en relación con cousas xa coñecidas", explicou Xulio Rodríguez. O descubrimento de ferramentas de traballo habituais, como un martelo ou un pico, conduciunos a pensar na existencia dunha ferraría ou, polo menos, "un espazo de refundido de pezas rotas", aclarou o director da obra, Eduardo-Breogán Neto Muñiz.

Por mor da escavación, parece que se pode falar de "tres momentos", a falta de determinar a cronoloxía exacta: un sistema industrial de depósitos sobre unhas estruturas sen determinar que ven cortadas e anuladas polos mesmos e, enriba de ambos os niveis, a ferraría. Esta última podería situarse no século IV d.C., segundo "unha conclusión aínda moi xeral", apuntou Breogán Neto.

"Os traballos realizados ata o momento parecen pór de relevo que determinados espazos do castro puideron ser ocupados por talleres de manufacturas como un lagar ou unha forxa", precisou Xulio Rodríguez.

UN POSIBLE INCENDIO

Os descubrimentos máis abundantes, en canto a cantidade, foron as cerámicas "pola súa fragmentación", con todo tamén cabe destacar a aparición de ata catro caldeiros de bronce, "dous deles moi ben conservados".

"Todos eses obxectos de uso común foron anulados por un nivel moi potente de terra queimada", concretou Breogán Neto. Este feito conduciu a pensar en "un posible colapso" que obrigou aos habitantes do asentamento a "fuxir rapidamente" sen levar as súas cousas consigo.

No entanto, Xulio Rodríguez recalcou que, en contra do que se puidese pensar, "talvez o incendio non fose a causa da marcha, senón a consecuencia".

Neste aspecto, Breogán Neto aínda preferiu mostrarse "desconcertado". "Na zona que nós chamamos incendio aparecen moitísimos ósos de animais que non están calcinados", explicou. Este encontro levoulle a exporse a posibilidade de que a ferraría fose abandonada e que se utilizase como "un vertedoiro" posteriormente.

Por tanto, son varias as hipóteses iniciais que esperan a resolverse unha vez que a investigación que se está levando a cabo no Museo Arqueolóxico de Ourense toque ao seu fin.

LISTO PARA 2020

Os responsables do proxecto que conta cun orzamento de aproximadamente 124.000 euros por parte da Consellería de Cultura da Xunta de Galicia esperan que estea rematado para finais de outubro de 2019.

Unha vez que a fase de estudo se deu por concluída, tan só quedará a etapa de consolidación, consistente en arrombar as estruturas agora descubertas para a súa visita e a súa conservación e, por último, a difusión e posta en valor dos restos arqueolóxicos e naturais.