Patrimonio en formol

No Nadal tentamos entrar cos sobriños ao castelo de Ponferrada, un día que nin era luns nin festivo, en plena tempada alta. Como se fosemos irmandiños, unha recua de visitantes e turistas quedamos ás portas da barbacana sen máis explicación. Máis ca ser Templario cómpre ter temple. Na Semana Santa tocoulle o turno ás torres do Allo, de camiño á Feira do Encaixe de Camariñas. En todos os xornais a Deputación de A Coruña facía unha chamada a visitar os edificios históricos que xestiona por toda a provincia. Xúrovos que foi imposibe meterse no Allo. Un misterioso número de teléfono era a única axuda para o atrevido visitante. Unha rapaza aplica o protocolo: non se pode entrar porque as torres están sendo reformadas e rehabilitadas. Curioso. Non hai resto ningún de andamios, casetas de obra nin farrapos de gaita. Iso si, a demencial “sinaléctica” amosa até seis logos de entidades que velan polo turismo cultural, pola rendibilización económica do patrimonio, pola proxeción turística das terras de Soneira e da costa da Morte. Agora entendo o lema ese da Xunta: Galicia, “gárdasme o segredo?” O segredo consiste en enganar aos cidadáns. Unha maneira coma outra de facer país.

 

Nesta ponte de Maio vai e ocórresenos ir a Vilafranca do Bierzo a ver os tradicionais maios, un fermoso costume berciano.Mentres facemos tempo decidimos visitar un museo abraiante: no convento dos Padres Paúles existe un Museo de Historia Natural creado nos anos 1895-6 no que mesmo se amosan pioneiros métodos de taxidermia. Unha xoia… que se resiste. Damos de fuciños coa portada trancada. Novamente un número de teléfono, novamente a voz dunha rapaza que lacónica, contesta: “o Museo está pechado até que chegue o verao, agás que antes caia unha subvención. Pero bueno, hoxe é festivo e é normal que estea pechado E todo caso se queredes mañá, cando veña de levar a pequena ao colexio pódovos abrir, así en petit comité”.

 

Máis clariño, imposible. Como vai estar aberto un Museo un dìa festivo no que a xente ten tempo iibre, pode viaxar e gozar do patrimonio. A quen se lle ocorre? Como vai haber cartos para habilitar un contrato a unha persoa preparada que protexa, difunda e guíe un ben cultural? Como vai pensar un que os anuncios institucionais na radio e nos xornais son certos? Como vai pensar un que superamos a fase romántica da velliña que garda na arca a chave para abrir ao viaxeiro a ermida, a igrexa ou o castelo da aldea? Estas son as preguntas que xorden na praza da vila nunha conversa cun veterinario, un músico e unha historiadora da arte. Estas tres persoas forman parte do que se chama sociedade civil. Estes tres cidadáns fan polo patrimonio berciano o que non queren administración de turno. Emociónanse ante a posibilidade de poder visitar palacios abandonados, de rexistrar melodías moribundas e lendas que deixarán de ser eternas, de recuperar arquivos e coleccións de futuro incerto. Se un visita a sé do Instituto de Estudios Bercianos en Ponferrada ficará abraiado polo desleixo ao que está sometida unha institución da que turran voluntariamente cidadáns preocupados polo seu patrimonio.

 

A administración, tanto en Galicia coma no Bierzo, compórtase como aquel cobrador das contribucións de Vilafranca do Bierzo que enviou ao lume carros inzados de documentos e limpaba o cú cos manuscritos do tombo do mosteiro de Carracedo.