A Sanidade acapara a maior parte das denuncias á Xunta ante a Valedora do Pobo

O segundo ano da pandemia pola covid-19 mantivo á alza a actividade do Valedor do Pobo, institución comisionada do Parlamento que preside Dolores Fernández Galiño. Así, o informe de actividade de 2021 recolle un aumento "considerable" do 34 por cento no número de asuntos --ao pasar de 2.912 a 3.936--, mentres que se multiplicaron por dous os expedientes --pasando de 5.387 en 2020 a 10.736 en 2021 (dos cales 5.502 foron presentados por mulleres)--.

Así as cousas, as actuacións --que inclúen as queixas colectivas, a atención presencial e telefónica-- ascenderon a 19.544 fronte ás 12.913, un dato que, en palabras de Fernández Galiño, é "especialmente relevante" porque no exercicio anterior xa subiran. A actividade tamén se viu incrementada na cifra de actuacións de oficio, que pasaron a 103 no informe de 2021 (+16%).

En canto ás consellerías, a de Sanidade foi a que concentrou o maior número de asuntos, cun 41,97 por cento. Neste sentido, a pandemia seguiu marcando as queixas e consultas realizadas, sobre todo, vinculados ao proceso de vacinación, o cal foi central os primeiros meses de 2021 ata poder inxectar as doses a toda a poboación diana, especialmente aos máis vulnerables.

Durante eses meses, como explicou a valedora na rolda de prensa de presentación o informe, houbo diversas queixas e consultas acerca da administración das vacinas, vinculadas con grupos vulnerables ou cidadáns que tiñan unha situación especial, como os estudantes que tiña unha bolsa Erasmus.

Ligado a iso, e preguntada sobre se cabía esperar unha redución de queixas no balance de 2022 pola 'normalización' da pandemia (ao estar xa implantado o proceso de vacinación), Dolores Fernández Galiño sostivo que é previsible e, como proba diso, apuntou que hai unhas 800 menos con respecto ao ano anterior nas mesmas datas, o que se reflectiría tamén no ámbito sanitario.

As áreas da institución con máis actividade foron sanidade (22,18%), emprego público e traballo (10,72%), corporacións locais e servizos municipais (10,56%) e inclusión social (7,45%). Así as cousas, un total de 19.544 persoas dirixíronse á institución para presentar reclamacións ou pedir orientación e asesoramento sobre os seus problemas. Os datos son 1.427 en atención presencial (unha media de 119 ao mes); 7.380 en atención telefónica (615 mensuais); e 10.736 expedientes de queixa (895 mensuais).

ACTUACIÓNS DE OFICIO

En canto ás actuacións de oficio, inclusión social acaparou 32 ; a vivenda e os desafiuzamentos, un total de 31; a garantía de dereitos dixitais, 15; e medio ambiente, 10. Por baixo da decena, situáronse sanidade (5), igualdade de xénero (5), industria e comercio (2), e corporacións locais, discriminación por orientación sexual e dereitos lingüísticos (unha en cada un dos casos).

Dos 10.373 expedientes, admitíronse a trámite 10.047 e concluíronse 7.342, mentres que 2.699 seguen en trámite. Ademais, máis de 364 remitíronse a outras institucións.

Das 10.791 cuestións expostas á defensoría galega, 9.436 tiñan que ver coa Administración autonómica e 1.149 con concellos. Ademais, as deputacións provinciais aglutinaron 49 e outras corporacións públicas, 128; mentres que as universidades sumaron 28 (a que máis, a de Santiago de Compostela, con 19).

Na rolda de prensa, a valedora do Pobo tamén destacou o compromiso da institución coa defensa dos dereitos lingüísticos, área na que houbo 261. Deles 234 foron promovidas pola Mesa pola Normalización Lingüística e o Observatorio de Dereitos Lingüísticos e, do total, 36 foron remitidas ao Defensor do Pobo.

TRAMITACIÓN PARLAMENTARIA

Na súa intervención en rolda de prensa, a valedora advertiu de, novo, é preciso estar en alerta fronte ao "risco do retroceso global" en dereitos humanos derivados da pandemia, e puxo o acento en cuestións como a brecha na igualdade de xénero ou a atención dixital en sectores poboacións como os maiores, que lles supón "inseguridades" e "desconfianza". Por iso, pediu que "non se force" ao uso dixital de determinadas persoas e garántase a atención con outras alternativas.

IGUALDADE DE XÉNERO

O informe da Valedora do Pobo inclúe un total de 40 asuntos relacionados coa área de igualdade de xénero, dos cales 35 foron admitidos. A maioría das cuestións expostas pola defensoría galega foron aceptadas polas entidades ás que se refería, pero como recolle o informe, a Consellería de Medio Rural non aceptou a revisión dunha convocatoria de axudas para unha nova agricultora que estaba embarazada.

Así, a Valedora do Pobo tratou a oportunidade de incorporar a perspectiva de xénero nas bases para a concesión de subvencións no caso dunha muller que perdeu unha para incorporarse á actividade agraria por estar embarazada, e o consecuente permiso de maternidade e lactación en situación de risco.

Unha agricultora solicitou unha axuda para a creación de empresas para persoas agricultoras novas co fin de incorporar a este colectivo ao ámbito agrario, en virtude dunhas axudas de apoio aos investimentos nas explotacións agrícolas, cofinancidas co Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural (Feader). A solicitude foi aprobada e concedéronselle 50.000 euros para a execución do seu plan empresarial. Paralelamente, esta persoa solicitou unha axuda para o apoio aos investimentos nas explotacións. No momento no que solicitou o segundo pago, o servizo territorial de Explotacións Agrarias de Lugo informa de que "a persoa beneficiaria incumpre o requisito de ter a condición de agricultor profesional", xa que o seu informe de vida laboral indica que está a traballar a tempo completo por conta allea, a pesar de está de alta como autónoma na actividade agraria.

A beneficiaria informa á Consellería de Medio Rural da súa situación de baixa por risco para o embarazado, da baixa maternal e da posterior baixa por risco para a lactación natural, polo que solicitou a ampliación por un ano do prazo de incorporación. Ao estar en suspensión de contrato polas baixas, non podía cumprir coa obriga de redución de xornada por causa de forza maior derivada do embarazo, polo que para realizar o segundo pago, debía acreditar o cumprimento do requisito que só podería cumprir "como se lle suxeriu" xestionando unha redución de xornada no seu traballo por conta allea

Desta maneira, e sobre a base das leis de igualdade e de impulso demográfico, a defensoría galega recomendou "revisar a resolución", co fin de "garantir a seguridade xurídica, comprobando a vida laboral, verificando a suspensión do contrato durante os períodos mencionados e valorando a conveniencia de modificar a interpretación realizada" se así o demostraba a documentación achegada.

Ademais, a Valedora do Pobo tamén suxeriu que este órgano valorase a conveniencia de incluír nas sucesivas bases para a concesión de axudas ou subvencións a perspectiva de xénero, "imprescindible para integrar a lexislación vixente en materia de igualdade real".

Como recolle o informe da defensoría galega, as recomendacións "non foron aceptadas" pola Consellería de Medio Rural, que se ratificou na "legalidade do procedemento de reintegro" das axudas por "incumprimento" dos requisitos das bases da convocatoria.