Alí visitamos unha escola e estivemos falando coas mestras. Daquel día quedou unha foto, sacada dende a parte de atrás da aula, na que se vían aos nenos e nenas atendendo unha lección. Non era unha foto para gañar ningún premio, pero tiña un algo. Quedara un pouco desenfocada, pero recollía o que se sentía naquela escola, apenas un teito de palla e unhas paredes de táboas de madeira: interese por aprender, curiosidade... Aquela instantánea quedou gardada xunto con outras moitas que fomos facendo ao longo das semanas que durou a viaxe: imaxes dos proxectos mesturadas coas dos momentos de ocio e dun algo de turismo.
Un tempo despois, a finais de 2003, na Coordinadora Galega de ONGDs ocorréusenos facer un calendario, e a foto tomada naquela escola reapareceu. Foi a que escollemos para ilustrar a calendario. Faltábanos algunha frase para incluír, un lema, e logo de pensalo alguén propuxo unha da escritora nicaraguana Gioconda Belli, “A solidariedade é a tenrura dos pobos”. Non o dubidamos. Unhas semanas despois tíñamos aquel calendario listo para distribuír.
Creo que quenes participamos naquela reunión quedáramos prendidos da frase. A fin de contas aquelas poucas palabras recollían a esencia do noso traballo: a solidariedade coas persoas, a solidariedade dende o carón, dende o poñerse na pel do outro, na pel das mulleres e dos homes, e dos colectivos, que non teñen voz, a carón daqueles que sofren a pobreza, a exclusión, a represión, a mesma negación da súa existencia.
Hai un ano, nunha das reunións do Consello Galego de Cooperación, no que sigo a participar como membro independente, a iniciativa da Coordinadora Galega de ONGDs interviñeron, en liña, dous representantes de organizacións do Sur, unha delas boliviana e unha nicaraguana, a Fundación Instituto Las Segovias, representada pola súa presidenta Haydée Castillo, naquel momento, como hoxe, exiliada en Estados Unidos, a onde chegou fuxindo da represión do réxime encabezado por Daniel Ortega e Rosario Murillo. Sobre o traballo desta activista dos Dereitos Humanos a Coordinadora publicou unha unidade didáctica “Sementeira de Paz”, que se pode obter en www.galiciasolidaria.org . Haydée Castillo narrou, dende o coñecemento propio, as atrocidades que se comenten todos os días en Nicaragua, intensificadas dende as revoltas populares de 2018, que foran esmagadas a sangue e morte.
Cando remataron de falar as organizacións convidadas houbo unha rolda aberta de intervencións. O primeiro en tomar a palabra foi o representante das organizacións sindicais, pertencente á Confederación Intersindical Galega, CIG, organización que non oculta as súas simpatías por diversos réximes represivos arredor do mundo. A acta da sesión é neutral ao recoller as verbas do sindicalista: “... manifesta a súa desconformidade respecto do que considera unha falta de idoneidade destas intervencións no marco dunha sesión ordinaria do Consello...”. Nas miñas notas tiña recollidas outras cousas: cualifica as intervencións de sesgadas, tendenciosas, e defende a existencia dunha “realidade alternativa” á que Haydée Castillo narrara, e que non deixaba de ser a mesma que podemos atopar en todos os medios de comunicación independentes ou nos informes das organizacións internacionais de defensa dos Dereitos Humanos. Cando escoitei o de “realidade alternativa” pegara un brinco na cadeira... “realidade alternativa”... unhas verbas que sempre escoitara na boca de representantes da extrema dereita internacional, dende Trump a Abascal, pasando por Bolsonaro e agora xa de uso común por unha organización que adoita encher os seus carteis de estrelas vermellas!.
Ninguén dubidaría nin un momento en cualificar á CIG como unha organización sindical de esquerdas: desa esquerda que ante as atrocidades de réximes totalitarios permanece calada.
A Gioconda Belli, a autora daquela frase que hai 20 anos utilizamos naquel calendario, o réxime de Ortega e Murillo a privaron, hai unhas semanas, da nacionalidade nicaraguana... A ela e a outros centos de persoas. Tamén a Haydée Castillo. Tamén a Sergio Ramírez. Tamén ás que foran comandantes guerrilleiras Mónica Baltodano e María Tellez. Tamén aos comandantes no FSLN, que loitaran contra a dictadura de Anastasio Somoza, Moisés Hassan e Luis Carrión.
Ningún deles, ningunha delas, vai atopar tenrura ou solidariedade nunha parte da esquerda: desde logo non no BNG, non nunha grande parte de Podemos.
Tampouco van atopar tenrura ou solidaridade as mulleres, e os homes, que en Irán loitan contra o réxime teocrático dos aiatolas. Si algo chama a atención da actitude de Podemos ou do BNG e a case inexistente denuncia do que en Irán acontece. As críticas á represión son escasas. Unha vez mais estamos ante esa esquerda que prefire manterse calada. Calada e cómplice. Os mortos pola represión cóntanse a centos, pero semella que para Ana Pontón ou Ione Belarra non existen. Son nada. Seguramente Pontón ou Belarra pensarán que lle deben respecto ao réxime que subministra drons a Putin para que poda aniquilar tranquilamente á poboación ucraína. Xa se sabe... un voto de confianza para os amigos dos meus amigos...
En 2022 o Comité Noruego do Nobel, outorgou o Premio Nobel da Paz, de forma conxunta, á ONG rusa Memorial, disolta por orde de Putin o ano anterior, ao Centro de Liberdades Civís de Ucraína e ao activista bielorruso Ales Bialiatski, fundador e director da ONG Viasná (Primavera). Bialiatski acaba de ser condenado polo réxime ditatorial de Aleksandr Lukashenko, un monicreque de Moscú, a 10 anos de cadea. Non é a primeira condena. A defensa dos Dereitos Humanos, a denuncia da represión, pagase moi caro en moitos sitios.
Ales Bialiatski non vai atopar nin tenrura nin solidariedade nesa esquerda que permanece calada e cómplice tantas veces. Non agardemos mensaxes de apoio por parte de Ana Pontón ou Ione Belarra. Non agardemos ningún xesto de simpatía.
Poderiamos seguir enumerando os silencios cómplices do BNG e Podemos cunha pléiade de ditadores ao longo do mundo, e rematariamos falando de Ucraína, falando da guerra de Rusia contra o pobo ucraíno e como esa esquerda permanece, no mellor dos casos, caladiña; pero tamén, aquí, entre nos, moitas veces convertida en defensora activa dos intereses do Kremlin, mesmo dende os seus postos no goberno do Estado: boicoteando no propio Consello de Ministros as decisións necesarias para concretar a entrega de armas coas que o exército ucraíno poda defenderse da agresión imperialista rusa, ministras manobrando para retrasar as entregas ou minimizar estas, facendo correr bulos nos medios de comunicación co obxectivo de confundir á opinión pública en beneficio dos intereses de Vladimir Putin...
Unha esquerda calada ante as ditaduras e cómplice da represión criminal en Nicaragua, en Irán, en Bielorrusia, en Rusia... Unha esquerda incapaz de tenrura, incapaz de solidariedade. Eu aínda me sorprendo, pero non me calo. E non quero ser cómplice.