A Mona Lisa

Os xemelgos, os duetos perfeitos da natureza, sempre abraiaron á humanidade dende a orixe dos tempos. Mesmo na nosa Arqueoloxía seguen inquedando eses contados casos de poboados fortificados emprazados un ao carón do outro, como dúas copias saídas do mesmo revelado fotográfico. Todo un misterio. Quizabes por iso, as réplicas gozan tamén de certo encanto, alomenos no mundo da arte e da artesanía tradicional. Estamos falando daquelas épocas nas que a reprodución e imitación a escala industrial aínda non chegaran. Ao vivirmos agora no mundo da Grande Mentira, da falsificación e da multicopia, os postmodernos recibimos extasiados boas novas como a aparición dunha irmá da Mona Lisa no Museo do Prado. Este duplicado imprevisto, en plena crise económica, non só recorda a outras campañas patrioteiras con fermosas mulleres de por medio, como a aparición da Virxe de Fátima no Portugal da 1ª Guerra Mundial ou a reivindicación da volta da Dama de Elche ibérica. Tamén vai garantir millóns de visitantes, polo que o marabilloso sorriso da Gioconda “bis” trasladarase rapidamente a xestores culturais, políticos e administradores do Patrimonio nacional. Este achádego milagroso recorda esas aparicións da santiña de turno no castro da parroquia, tan propias da nosa historia popular, orixe primixenia da fundación de ermidas con cadansúa romaría. Moitas destas santas, malia seren mártires paloecristiás, locen nas representacións feitas polos artistas do pobo un sorriso de orella a orella. Nada que ver co patetismo chantado a lume pola Contrarreforma no catolicismo oficial. 

 

No mundo grego, ao longo do primeiro milenio a. C. tamén vemos como o afamado sorriso arcaico característico da primeira estatuaria vai dando paso á plasmación dun sentimento tráxico e fatal, dun “pathos” que conduce ao berro, a bágoa e a desesperación. Curiosa maneira de reflectir a coerción do Poder: o sorriso da cidadanía e a democracia paseniñamente sustituído polo renxer de dentes da masa domeada polo sátrapa e o déspota helenístico. Se lembramos os funerais polo ditador norcoreano, voltaremos ver esas masas anónimas da República Popular esbagoando desconsoladas. Eu creo que esta actitude choromica viña dada pola constatación dunha verdade como a vida mesma: a natural identidade que se dá entre os xemelgos ou mellizos nunca se dá entre pai e fillo. Quizabes algo disto sospeiten as masas de Auria presentes nese salón da Deputación no que tamén se deron desmaios norcoreanos, segundo comenta a prensa de hoxe. O sorriso trunfante do baltárida petrucio desaparecerá coma o sorriso arcaico, esvaído na faciana dunha mala réplica da Mona Lisa.