"No negocio da minaría a maior parte dos beneficios son para grandes empresas foráneas"

A minaría galega reclama ás administracións que aposten por "investigar" a riqueza xeolóxica da comunidade para coñecer mellor o subsolo de Galicia e, no seu caso, confirmar a presenza das chamadas materias primas críticas, é dicir, recursos xeolóxicos estratéxicos para a industria actual e futura, ligada a novas tecnoloxías, mobilidade eléctrica ou aerogeneración.

A dependencia que a UE ten de terceiros países, especialmente China e Sudáfrica, á hora de prover á súa industria destas materias primas fundamentais (minerais, metais e elementos químicos) activou as alertas nos últimos anos. A pandemia de COVID evidenciou aínda máis a vulnerabilidade das cadeas de subministración.

Nunha comunicación de setembro de 2020, a Comisión Europea xa avisa que "hai moito en xogo" e publica unha listaxe de 30 materias primas consideradas "fundamentais" para o desenvolvemento industrial. Entre elas, algunhas como o cobalto (usado en baterías e imáns), o litio (baterías e metalurgia), o grafito natural (fabricación de aceiro, entre outras aplicacións), o niobio (aceiro, condensadores ou superconductores) ou o tantalio (dispositivos electrónicos ou superaleaciones), para as que a UE depende totalmente das importacións.

A importancia estratéxica destes materiais é fácil de comprender se ven as consecuencias que poden ter os problemas de subministración en actividades concretas. Un exemplo son as dificultades das empresas que deben prover compoñentes con semiconductores á industria da automoción, e que xeran incidencias en fábricas de toda Europa (entre elas, a planta do Grupo Stellantis en Vigo, aqueixada pola recente crise dos microchips).

Ante este escenario, no que a propia UE anima aos estados a investigar sobre os seus recursos e a identificar o potencial de materias primas secundarias ou de residuos, a minaría galega animou ás administracións a apostar por "coñecer a riqueza xeolóxica" de Galicia.

MATERIAS CRÍTICAS EN GALICIA

A Cámara Mineira estima que, da listaxe de recursos estratéxicos publicado pola UE, hai "indicios" de que a cortiza galega pode albergar polo menos 8 (antimonio, barita, terras raras, grafito natural, niobio, silicio metálico, tantalio e wolframio), aínda que algúns expertos, como Pablo Núñez, do Colexio de Geólogos, eleva esa cifra a 10, incluíndo tamén o litio e o titanio.

Pablo Núñez explicou a Europa Press que, cun panorama internacional no que "China o copa practicamente todo", é fundamental investigar e "coñecer ben os recursos" de que dispón cada territorio. Respecto diso, lembrou que para saber se un determinado recurso se atopa nas condicións óptimas para a súa extracción, se é viable ou rendible, é necesario un arduo traballo previo e un proceso que pode durar anos. Nese período, recoñeceu, deben facerse investimentos importantes en investigación e desenvolvemento de proxectos, aínda que insistiu en que "Galicia ten un potencial tremendo en recursos xeolóxicos".

O "PARADOXO" DA TRANSICIÓN ECOLÓXICA

Pero esta visión non é compartida por colectivos ecoloxistas como Greenpeace, Verdegaia, Contramínate ou por outros expertos, que cuestionan o "paradoxo" de pretender camiñar cara a unha transición ecolóxica asumindo o custo dunha "sobreexplotación" dos recursos.

Cristóbal López, de Ecoloxistas en Acción, denunciou que a extracción de materiais asociados a novas tecnoloxías "supón, moitas veces, xerar metais pesados, que se estenden rapidamente polo subsolo", ou causar danos en áreas próximas a espazos protexidos, e puxo o exemplo da mina de coltán de Penouta, en Viana de Birlo, "no límite da Rede Natura de Pena Trevinca".

Ademais, criticou que a lexislación sobre actividade mineira "é moi laxa" en Galicia e non hai o suficiente control por parte das administracións. Na mesma liña, lamentou que a maior parte de beneficios son para grandes expresas foráneas que, "en caso de problemas ambientais ou doutro tipo, desaparecen".

Por outra banda, o decano da Facultade de Económicas da USC e profesor de Economía Aplicada, Xoán Doldán, tamén cuestionou que a propia UE urxa a explotación de materias críticas como condición para avanzar na descarbonización, porque "se está superando calquera límite de sustentabilidade" nun "mundo finito" e "hai que cuestionarse esta forma de organización económica". "Algúns deses materiais que sinala a UE xa están en situación crítica, queda pouco e o que hai está en xacementos 'malos'", apuntou.

Con respecto á alternativa de revalorización de estériles ou a reactivación de explotacións en busca doutros recursos, recalcou que "hai que ver tamén o que se perde" e lamentou que esa vía non responda a unha verdadeira preocupación ambiental, senón á situación "crítica" que "xa obriga a remover entre os desfeitos".

Canteira no Porriño | Fonte: Focus Piedra