Arrinca a comisión sobre financiamento autonómico con demandas de maior autonomía fiscal para Galicia

As comparecencias da comisión sobre o novo modelo de financiamento autonómico comezaron cunha chamada a que se atenda a dispersión e o envellecemento que padece Galicia, así como cunha reclamación para que haxa "melloras" na autonomía sobre os principais impostos --IVE, IRPF e especiais--. Nesta primeira xornada este martes no Parlamento galego tomaron a palabra a doutora en Economía Aplicada María Cadaval e a senadora e exconselleira de Facenda, Elena Muñoz.

Así, Cadaval resumiu as principais demandas en favor dun financiamento xusto para Galicia en defensa da "nivelación total" entre territorios; "melloras" na autonomía dos principais impostos; e "pelexar" por que a poboación axustada responda a necesidades --introducir o cómputo dos custos fixos, como poida ser manter unha infraestrutura nunha poboación máis pequena--.

Igualmente, reclama que o fondo de compensación interterritorial "recupere o protagonismo que tivo noutra época", pois destaca a súa caída desde a reforma do sistema de financiamento autonómico de 2009.

E é que Cadaval identifica "deficiencias" no principio de suficiencia financeira, dado que o Estado "ten máis recursos que competencias", mentres "apenas hai flexibilidade" para que as comunidades poidan "adoptar e adaptar a súa recadación a necesidades de cada momento". Avoga por que a repartición de débeda e déficit sexa "máis acorde" coa distribución de competencias reais de Estado e comunidades.

De feito, observa que a "cesta tributaria" é "máis importante" que a poboación axustada á hora de contar con maiores recursos.

No tocante a "facer valer a poboación axustada" no canto da poboación total, pide que a singularidade de cada territorio en función da estrutura poboacional e o seu uso da sanidade, así como a dispersión "non se deixe fóra dese cálculo".

"ARMONIZACIÓN" EN IMPOSTOS CEDIDOS

Respecto dos impostos cedidos, Cadaval chama a unha "armonización mínima" entre comunidades, posto que provocan que a xente "vote cos pés" ao desprazarse de comunidade por ter unha menor presión fiscal.

Reflexiona sobre que o Fondo de Liquidez Autonómica (FLA) e os fondos de facilidade financeira "teñen que dar paso a autonomía e responsablidades" das comunidades. "As comunidades que decidan baixar impostos por unha banda non poden estar a pór a man polo outro para que se lles transfiran recursos que non custan politicamente recadar" a través deses fondos.

Fala dunha maior autonomía tributaria e opina que as comunidades "deberían ser autónomas na configuración dos seus ingresos" e poder "adaptarse a demandas que fan os seus cidadáns", mentres lembra que os tributos propios só supoñen pouco máis do 2% do financiamento autonómico. Esta catedrática critica que "non é de recibo que se tarde dous anos en facer regularización e axuste real" no IRPF.

Defende unha "volta á nivelación total", polo que "deberían entrar todas as comunidades sen excepción", pois que haxa dúas autonomías forais "non implica que non teñan que facer achega á redistribución". Considera "inxusto" o actual modelo, pois "non hai ningunha razón obxectiva" para que País Vasco e Navarra "non acheguen a esa redistribución".

Lembra que en 2009 se transformou a nivelación total en "parcial", o que se compensou a través de fondos "opacos e pouco transparentes", pois se quixo "vestir unha nivelación parcial con axustes para un nivelación total a unhas comunidades si e outras non".

"APERTARSE O CINTO"

Así mesmo, a catedrática de Economía Aplicada augura que "vai tocar apertarse o cinto" os próximos anos para baixar o nivel de débeda contraída, aínda que prevé que non será "do mesmo xeito" que en 2008.

Paralelamente, require maior transparencia e cogobernanza, pois o Goberno central "non pode seguir acaparando recursos e información sobre recursos dos que se dispón de forma unilateral". Apela a unha maior colaboración entre a Axencia Tributaria e as axencias autonómicas.

CRÍTICAS DE ELENA MUÑOZ AO GOBERNO CENTRAL

Pola súa banda, a exconselleira Elena Muñoz (PP) centrou boa parte da súa intervención en criticar ao Goberno. Deixa claro que "non se pode deixar marxe" ao Executivo central "a criterios políticos e non técnicos", e refírese a exemplos como a repartición de fondos covid.

De tal forma, no financiamento autonómico pide "limitar criterios arbitrarios e discrecionais". "Desde o Senado estaremos vixiantes", advirte.

Avisa de que se non se conta cun sistema de financiamento "adecuado", non se pode falar de "autonomía financeira real", que é o que "garante o autogoberno". Precisamente, reproba que o actual modelo arrastra "problemas" desde "o seu propio nacemento" porque foi "non pactado" e "non deixou satisfeito a ninguén", un "gravísimo erro que Galicia denunciou no seu momento".

Ve "imprescindible que se corrixan os erros pasados". Para o que, propón requisitos "irrenunciables" que pasen pola "tranparencia". Esixe "lealdade institucional", xa que o "último exemplo especialmente grave" foi que Galicia tivese que recorrer á vía xudicial pola negativa do Goberno a abonar o debido polo IVE.

O feito de que se inclúa á dispersión e o envellecemento "de modo suficiente" fará que a reforma "sexa boa para Galicia e para o resto de comunidades", seguindo o "mandato constitucional" de calquera cidadán ten dereito á mesma calidade nos servizos públicos "con independencia do lugar de residencia".

Muñoz tamén avoga por tomar medidas no ámbito fiscal que pasen por "recuperar o consumo das familias" a través de "unha rebaixa fiscal selectiva e dirixida".