Oposición por "abafadora maioría" da comunidade de montes con terreos onde se proxecta a futura mina de Beariz

A comunidade de montes propietaria dos terreos nos que se proxecta construír a mina de Doade, no municipio de Beariz, e outro catro con terras dentro do permiso de investigación advirten a Europa Press de que se oporán á construción do proxecto, decisión tomada en correspondentes asembleas "por abafadora maioría". Esta construción, impulsada por Recursos Minerais de Galicia S.A. (filial do Grupo Samca), pretende extraer deste territorio pegmatita, rica en minerais de litio. Este metal englóbase dentro das consideradas como "materias críticas" pola Unión Europea e, desta forma, a próxima Mina Doade foi incluída dentro dos 47 proxectos estratéxicos a impulsar neste ámbito.

Tras a avaliación correspondente, os técnicos de Recursos Minerais de Galicia concretaron que o mellor lugar para "emprazar unha mina subterránea viable" é "unha localización moi concreta": os montes de Doade, no municipio de Beariz, que son propiedade da Comunidade de Montes Veciñais en Man Común (CMVMC) Lama, Cega e Bisticobo. Esta é, segundo indican, unha superficie acoutada de 13,62 hectáreas. Veciños de Beariz --con terreos dentro desta área e noutras comprendidas pola licenza de investigación-- indican a Europa Press que a concesión de explotación solicitada en xaneiro de 2025 tamén abarca terreos da CMVMC do monte de Correa.

Carteis colgados no municipio de Beariz mostran o rexeitamento á mina | Fonte: Europa Press

"A empresa sempre manifestou a vontade de explotar todo o permiso de investigación", sinala o presidente da CMVMC de Framia --comprendida tamén na área explorada polos técnicos-- e membro da plataforma local SOS Suído Seixo, Víctor Gil. Precisamente, Mina Doade causou o rexeitamento de organizacións como o Sindicato Labrego Galego, a Plataforma Mina Touro-O Pino Non e Ecoloxistas en Acción, ademais do nomeada SOS Suído Seixo, creada anos atrás cando se coñeceu a idea de construción da mina. Neste sentido, existiu un proxecto anterior, para o que en 2020 a Xunta denegou a concesión da explotación ao existir informes negativos, como o da Confederación Hidrográfica Miño-Sil.

TERREOS

O representante de SOS Suído Seixo sinala que a zona de 13,62 hectáreas concretadas pola empresa só refírese á área comprendida inicialmente en superficie, de forma que "subterráneamente afecta a moitas máis". Por outra banda, o Permiso de investigación (PI) Alberta I (1ª fracción), vencido en xaneiro de 2025, abarca os concellos de Cerdedo, Forcarei, Avión, Beariz e A Lama, unha extensión de terreo de 1.690 hectáreas. Desta forma, as CMVMC de Lama, Cega e Bisticobo, Correa e Framia --en Beariz-- e as de Rubillón e Couso --en Avión-- aprobaron en asemblea oporse "por abafadora maioría" a este proxecto mineiro.

A Xunta informou a estes veciños, e confirmou a Europa Press, que se pediu a prórroga do permiso de investigación. Segundo traslada o representante da plataforma local, esta extensión da licenza estaría dirixida a zonas ao norte de Doade e ao sur, "presumiblemente" en Forcarei e Avión, respectivamente. A concesión dos terreos aínda non se produciu. Polas particulariedades da actividade de extracción deste proxecto, os seus minerais son considerados de "interese público" e o Estado pode por tanto expropiar o terreo de ser necesario. Con todo, aínda non se tratou esta cuestión de cara á comunidade de montes.

"Díxose que a expropiación nunca chegaría, que se ía ter acordos cos propietarios, pero unha cousa son as palabras e despois os feitos son outros", aclara Víctor Gil. A designación atribuída pola Comisión Europea, que a Cámara Oficial Mineira de Galicia puxo en valor nun comunicado, facilitará o acceso a financiamento e simplificará a concesión de permisos dos proxectos en cuestión.

PREXUÍZOS AMBIENTAIS E OPOSICIÓN

Como representante da plataforma SOS Suído Seixo, Gil sostén que "os elementos son os mesmos" que no proxecto refugado en 2020. "Hai outros elementos xunto ao litio, como o arsénico, que son tóxicos tanto para o medio ambiente como para as persoas", explica a Europa Press. Na mesma liña, a presidenta da CMVMC de Lama, Cega e Bisticobo, Ofir Janeiro, insiste na posible afectación sobre a captación de augas: "O anterior proxecto foi refugado porque non era viable. Afectaba as augas, á flora e á fauna que temos. Será instalada onde temos as cinco fontes que fornecen de auga ao pobo. É a auga coa que vivimos e non temos outra opción. Sen ela non hai vida".

A este respecto, a empresa recolle na súa páxina web que unha investigación encargada á Universidade da Coruña determinou que as operacións implicadas en todo o proceso "non xerarán efectos adversos ás captacións de auga" da parroquia de Doade. "Os prexuízos ambientais que ocasionaría durante a explotación, así como despois, poden ser enormes, tanto ao río como ás poboacións. Entón, particularmente a xente está en contra da mina", defende Víctor Gil.

EXPOSICIÓN PÚBLICA "PREVISIBLEMENTE" EN ABRIL

Así mesmo, estes veciños critican o feito de non ter "coñecemento directo" do proxecto a través da Xunta de Galicia, a pesar de ser "parte interesada". "Só sabemos o que aparece na páxina web, non temos información en profundidade", reitera Víctor Gil, aínda que do mencionado proxecto anterior si teñen "bastante" información. "Ao ser parte interesada, a lei ampáranos e temos dereito a unha copia do expediente. A pesar de reiteralo distintas comunidades de montes, non se nos facilitou aínda a copia do expediente nin do proxecto", resume o representante de SOS Suído Seixo.

Preguntada por este respecto, a Consellería de Economía e Industria explicou a Europa Press que "antes de facilitar a devandita información é preciso eliminar aqueles datos de carácter persoal para cumprir coa normativa vixente nesta materia". Segundo o mesmo departamento, o proxecto sairá a exposición pública "nas próximas semanas", "previsiblemente" antes de que se termine o mes de abril.

"DESCONFIANZA" E "MEDO"

Segundo a información difundida por Recursos Minerais de Galicia S.A. a través dunha nota de prensa en novembro, un "equipo de profesionais independentes" realizou encontros e consultas cidadás nos concellos de Beariz, Avión, A Lama, Forcarei e Cerdedo-Cotobade. Con iso, completouse a primeira fase do proceso de participación cidadá do proxecto. Durante este tempo, realizáronse 40 entrevistas e encontros en profundidade "con axentes da comunidade", máis de 500 enquisas presenciais nos municipios correspondentes e case un cento adicionais cumprimentadas a través da súa web. A partir delas elaborouse un Estudo de Impacto Económico e Social, que foi presentado á administración autonómica en cumprimento da lei.

Con todo, veciños entrevistados por Europa Press pediron acceder á documentación do proxecto antes de participar nas sondaxes. "Pretendían facer unha enquisa para saber a nosa opinión sobre a mina e nós pedímoslles que nos mandasen a documentación do proxecto para poder ter unha opinión. Non nos devolveron o correo. Só nos dixeron que xa se informaría cando saia a exposición pública", explica Víctor Gil. Janeiro apoia esta versión e engade que esta resposta xera "desconfianza": "Ademais, a xente está con medo e con temor porque foron a visitalos ata as súas casas", expresa en relación á recollida de opinións.